حضور امام حسن(ع) و امام حسین(ع) در جنگ اعراب با ایران
پرسش :
در ترجمه تاریخ طبری، جلد پنجم، صفحه ۲۱۱۶ از حضور امام حسن(ع) و امام حسین(ع) در جنگ مسلمانها با ایرانیها خبر می دهد. آیا می توان به این خبر اعتماد کرد؟
پاسخ :
چنین خبری از چند جهت قابل اشکال است و نمی توان آن را پذیرفت:
الف) خلفای سه گانه مورد غضب امام علی و به تبع او، فرزندانش بودند. با این حال چگونه قابل قبول است اینان زیر پرچم خلفا بروند؟ بله با توجه به اینکه در عمل اداره ی اسلام در دست آنها بود، گاهی امام علی(ع) آنان را راهنمایی می کرد اما هیچگاه جزء دار و دسته ی آنها نشد. حتی عمر در ابتدا می خواست فرماندهی سپاه اسلام در حمله به ایران را به امام علی بسپارد اما حضرت نپذیرفت.
ب) خلفای سه گانه که جای خود دارد، اساسا سیره ی ائمه این بود که زیر پرچم غیر معصوم نمی رفتند برای همین همواره مورد آزار و اذیت حاکمان بودند.
ج) اگر امام حسن و امام حسین در چنین جنگی حضور داشتند، منابع متعدد آن را نقل می کردند. مخصوصا با توجه به اینکه این قضیه مربوط به زمان حکومت عثمان است و چون بخاطر تخلفاتی، نسبت به عثمان بدبینی بوجود آمده بود، برای جذب دیگران، نیاز داشتند حضور این دو امام در جنگ را بزرگ کنند.
د) طبق روایتهای متعدد، امام علی بسیار مراقب جان امام حسن(ع) و امام حسین(ع) بود و ظاهرا هدف اصلی امام علی این بود که آنها پس از او عهده دار امامت شوند. در عین حال از اینکه فرزند دیگرش محمد حنفیه در خط مقدم جنگ صفین باشد، ابایی نداشت. یک بار منافقان به محمد حنفیه گفتند: چرا امیرالمؤمنین تو را در جنگ جلو می اندازد و حسن و حسین را نه؟ جواب داد: چون آن دو، چشمان اویند و من دست راست او و او با دست راستش از چشمانش دفاع می کند. (برای آگاهی از این دست روایتها به دانشنامه امام حسین(ع)، ری شهری، ج ۲، ص ۳۹۶ ـ ۴۰۱ مراجعه شود)
از این روایتها هم به دست می آید که امام علی به آنها اجازه شرکت در جنگ ایران نمی داده است.
هـ) خبری که در تاریخ طبری آمده از نظر سند نیز قابل خدشه است. در سند آن می خوانیم: عمر بن شبه از علی بن محمد از علی بن مجاهد از حنش بن مالک نقل می کند که گفت: … (متن عربی تاریخ طبری، ج ۴، ص ۲۶۹)
من تنها در مورد علی بن مجاهد تحقیق کردم. به چند نقل در مورد او توجه کنید:
ـ علی بن مجاهد حدیث جعل می کرد و او کتابی در مورد جنگها نوشت و برای سخنان خود، سندهایی را جعل می کرد. (تاریخ بغداد، الخطیب بغدادی(م ۴۶۳ق)، ج ۱۲، ص ۱۰۶ همچنین نقلهای متعدد دیگر مبنی بر دروغگو بودن او را ذکر می کند؛ تهذیب الکمال، مزی (م ۷۴۲ق) ج ۲۱، ص ۱۱۸)
ـ علی بن مجاهد دروغگو است. (الجرح و التعدیل، تألیف ابوحاتم رازی(م ۳۲۷)، ج ۶، ص ۲۰۵)
بخش پاسخ گویی پایگاه حدیث نت