بايسته‏‌هاى پژوهش درباره الكافى و كلينى تشريح شد

به گزارش راوی، به نقل از پايگاه كلينی، حجت الاسلام و المسلمين«مهدی مهريزی» دبير علمی كنگره كلينی، گفت:«اكنون كه به حول و قوه الهى و امداد ارواح مقدّسِ پيشوايان معصوم(ع) كنگره بين المللى بزرگداشت ثقة الاسلام كلينى برپا شده و در آن، با همت عالمان و پژوهشگران و بسيارى از اهل فضل و نيت‏ هاى پاك، آثارى ارجمند به جامعه علمى عرضه شده است، بايد به اين نكته توجه داشت كه پرونده كافى ‏پژوهى و كلينى ‏شناسى بسته نشده و در اين زمينه، هنوز خلأهاى پژوهشى جدى ‏اى به چشم مى ‏آيد كه رفع آنها، همت عالمان و محققان را مى ‏طلبد».
اين گزارش می افزايد: درباره الكافى، پژوهش ‏هاى جدّى و عميقى لازم است كه به برخى از آنها اشاره مى ‏شود: بازسازى مصادرِ الكافى، شيخ كلينى، بسيارى از رواياتش را از اصول و كتب حديثىِ نگاشته شده در دوران ائمه نقل كرده است كه اينك در اختيار ما نيستند. آيا مى‏توان بر پايه كتاب الكافى و برخى كتب حديثى مقارن آن يا متأخر از آن، به بازسازى آن اصول و كتب حديث پرداخت؟ بايد دانست كه اين كار، در اعتباربخشى به روايات كلينى و روشنگرى پاره‏اى از ابهام ‏ها درباره الكافى، مفيد فايده خواهد بود.
شرح و بررسى برخى احاديث خاص در الكافى: پاره ‏اى از احاديث منقول در الكافى، داراى ابهام ‏اند و يا اين كه ظاهر آنها با عقايد شيعى سازگار نيست. اين احاديث، نياز به شرح و توضيح و نيز بررسى ‏هاى صدورى و رجالى دارند. چه بسا برخى از اينها را نتوان تأييد كرد و براى بسيارى از آنها نيز توضيحات مناسبى پيدا شود.
الكافى در آثار و نوشته ‏هاى منتقدان و مستشرقان: در ميان اهل سنت، در طول تاريخ، درباره الكافى، پرسش ‏ها، نقدها و ايرادهاى فراوانى مطرح شده است. بسيارى از اين پرسش ‏ها و ايرادها، از سوى محققان شيعى، مورد تحليل و پاسخگویى قرار گرفته است؛ ولى با اين‏همه نمى ‏توان ادعا كرد كه همه آنها، شناسایى، تحليل و بررسى شده است. بر اين پرسش‏ ها و ايرادها، بايد مطالعات خاورشناسان را نيز افزود.
تصحيح و چاپ شروح و تعليقه ‏هاى الكافى: گرچه بر الكافى شروح و تعليقه‏ هاى بسيارى نگاشته شده و چنان كه در فهرست نامه ‏ها آمده است، آمار آنها به ۱۱۲ عنوان مى ‏رسد، لكن آنچه تاكنون به چاپ رسيده كمتر از ده عنوان است و شانزده عنوان نيز در دستور كار كنگره قرار گرفت و به چاپ رسيد و با اين وصف، بيش از هشتاد عنوان آن، هنوز به چاپ نرسيده است.
«مهريزی» در اين تشريح آورده است: از حيات مرحوم كلينى، اطلاعات دقيقى در دست نيست و پرسش ‏هاى بسيارى در اين زمينه مطرح است كه هنوز پاسخ نيافته است. پاسخ اين پرسش‏ ها در فهم بهتر فضاى تدوين الكافى، بسى سودمند خواهد بود؛ پرسش ‏هایى از قبيل: كلينى چند سال در رى زندگى كرد؟ در چه سالى به بغداد رفت و چند سال در بغداد حضور داشت؟ آيا بجز بغداد، به جاهاى ديگرى مانند: كوفه، قم، نيشابور، ماوراء النهر، دمشق، بعلبك و... نيز سفر كرده است؟ ارتباط كلينى با عالمان اهل سنت چگونه بوده است؟ ارتباط كلينى با دولت شيعى آل بويه چگونه بوده است؟ چگونه می ‏توان شخصيت كلامى، فقهى و حديثى كلينى را براساس كتاب الكافى تحليل كرد؟ آيا كلينى با نواب اربعه ارتباطى داشته است؟ شرايط اجتماعى ـ فرهنگى رى و بغداد در عصر كلينى چگونه بوده است؟ آيا كلينى براى تدوين الكافى، الگویى در اختيار داشته است؟ ارتباط كلينى با مكتب‏هاى حديثى قم و بغداد چگونه بوده است؟
در اين گزارش آمده است: كلينى بجز الكافى، آثار ديگرى (و دست كم، پنج كتاب) نيز داشته است كه امروزه در دست نيستند. آيا مى ‏توان آنها را احيا كرد؟ مثلاً صدوق در كتاب‏هايش ۵۵ حديث از كلينى نقل مى ‏كند كه نيمى از آنها در الكافى نيست. آيا مى ‏توان از اين طريق، به ديگر آثار كلينى دست يافت؟ گفتنى است كه برخى محققان، درباره چگونگى بازسازى اين مصادر و نيز بازيابى برخى از آنها، گام‏ هایى برداشته ‏اند.
يادآور می شود، كنگره بين‌المللی بزرگداشت ثقة‌الاسلام كلينی(ره) به همت آستان مقدس حضرت عبدالعظيم الحسنی (ع)، مؤسسه علمی ـ فرهنگی دارالحديث، كتابخانه مجلس شورای اسلامی، سازمان اوقاف و امور خيريه، بنياد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی و مركز تحقيقات كامپيوتری علوم اسلامی روز پنج شنبه ۱۷ ارديبهشت ماه ۱۳۸۸ در آستان مقدس حضرت عبدالعظيم الحسنی (ع) با حضور انديشمندان و صاحب نظرات داخل و خارج كشور برگزار شد.