سند احاديث مربوط به دوازده خليفه

این احادیث معتبرند. توضیح آنکه در ارزيابى سند احاديث مربوط به تعداد خلفا ، چند نكته قابل ذكر است :

الف . سند اين احاديث در منابع كهن و معتبر اهل سنّت، به جابر بن سَمُره[۱]و ابو جحيفه[۲]مى رسد .

ب . گزارش جابر بن سَمُره[۳]در نزد اهل سنّت ، صحيح و معتبر است . بغوى در ارزيابى اين حديث مى گويد :

بر صحّت اين حديث ، اتّفاق وجود دارد .[۴]

افزون بر اين ، آلبانى، برخى طُرُق اين حديث را صحيح مى داند .[۵]اين حديث همچنين در صحيح مسلم[۶]و صحيح البخارى[۷]روايت شده كه اين نقل ها نيز نزد اهل سنّت معتبر شمرده مى شوند ، هر چند در نقل بخارى به جاى «اثنا عشر خليفة» ، «اثنا عشر أميراً» آمده است .

ج . گزارش جابر بن سَمُره با همان اسنادى كه در منابع اهل سنّت آمده ، در منابع حديثى شيعه نيز نقل شده است .[۸]

د . احاديث ياد شده ، علاوه بر جابر بن سَمُره[۹]از طريق عبد اللَّه بن عمر ،[۱۰]عبد اللَّه بن مسعود ،[۱۱]عبد اللَّه بن عمرو بن عاص ،[۱۲]اَنَس بن مالك[۱۳]و عبد اللَّه بن ابى اوفى[۱۴]نيز نقل شده اند ؛ ليكن منابعى كه اين گزارش ها را روايت كرده اند ، مصادر شيعى اند .[۱۵]

ه . نكته قابل تأمّل ، اين است كه : سخنى سرنوشت ساز با آن اهمّيت كه آينده رهبرى در جامعه اسلامى را رقم مى زند ، چرا آن گونه كه بايد ، مورد توجّه صحابيان قرار نگرفته و آنان كمتر به نقل آن پرداخته اند ، تا آن جا كه حديث «اِثنا عَشَرَ خليفة (دوازده خليفه)» به حديث جابر بن سَمُره معروف گرديده است ؟

بى ترديد ، سياسى بودن مضمون حديث در عدم نقل آن توسّط اصحاب پيامبر صلى اللّه عليه و آله ، مؤثّر بوده است . از اين رو، عدم شهرت نقل آن از طرق مختلف ، بر بى توجّهى صحابيان به اين موضوع مهم، دلالت ندارد .