مهم ترین انگیزه های مدعیان بیان می شود.
در باره انگيزه مدّعيان ، با توجّه به ماهيت بحث مهدويت ، بيشتر مى توان فرصت طلبى ها و انگيزه هاى ناصحيح را مطرح كرد، هر چند ممكن است برخى با پندارى نادرست ، انگيزه خود را - با اين توجيه كه هدف آنها مبارزه با ظلم و اصلاح جامعه است - ، خوب توصيف كنند . مهم ترين انگيزه هاى مدّعيان مهدويت ، از اين قرارند :
قدرت طلبى
شايع ترين و مهم ترين انگيزه ادّعاى مهدويت و يا نيابت خاص ، قدرت طلبى و تسلّط بر امور سياسى جامعه است؛ چرا كه اساساً مهدويت ، مفهومى دينى - سياسى است و كسى كه مدّعى مهدويت مى شود، كمترين نتيجه اى كه در ذهن دارد، به دست گرفتن رهبرى و قدرت سياسى است. بنا بر اين، فراوانىِ مدّعيان مهدويت، در درجه اوّل، معطوف به اين انگيزه است. البتّه در ميان بسيارى از اين افراد كه قدرت دارند و به دنبال قدرت و مشروعيت بيشترند، برخى با برنامه ريزى و تلاش ، به آن رسيده اند و بسيارى نيز در مواجهه با قدرت هاى ديگر ، سركوب و نابود شده اند.
موقعيت اقتصادى
انگيزه هاى اقتصادى نيز مى توانند به عنوان انگيزه اى مهم مطرح باشند ؛ چرا كه افرادى هستند كه تصوّر مى كنند با تحميق مردم مى توانند به نان و نوايى برسند. انگيزه مالى براى برخى از اطرافيان كه مدّعى بابيت يا وكالت مشايخ مى شوند نيز نمود و بروز دارد.
موقعيت اجتماعى
زمانى كه مهدويت به مفهوم «قطب ، در نزد مشايخ صوفيّه نزديك مى شود، انگيزه هاى مراد و مريدى و تقويت خانقاه مربوطه و جذب توده ها نيز اهمّيت مى يابند. اين مسئله در مقطعى از تاريخ ايران و شمال افريقا، نقش مهمّى در پيدايش مدّعيان مهدويت داشته است. به سبب قداست مفهوم مهدويت در ميان مسلمانان ، اين انگيزه در ميان ديگر گروه ها نيز قوى بوده است .
توهّم درونى
شمارى از ادّعاهاى مهدويت ، ناشى از بيمارى روانى «توهّم درونى» اند . برخى از افراد كه بعضاً با رياضت هاى فراوان نيز زندگى را سپرى كرده اند، ممكن است اين تصوّر و توهّم برايشان پديد آمده باشد كه خودشان همان مهدى موعود هستند، همچنان كه مشكلات اجتماعى و سياسى ، گاه سبب پديد آمدن اين توهّم مى گردند. نمونه هاى افراد متوهّمِ اين گونه ، حتّى در دوره معاصر نيز فراوان اند ؛ ولى معمولاً به جنبش اجتماعى تبديل نمى شوند و استمرار ندارند.
بسيج توده ها بر ضدّ ستمگران
برخى مدّعيان ، ممكن است انگيزه هاى اجتماعى - انقلابى داشته باشند، به اين معنا كه قصد ظلم ستيزى و شورش بر حاكم ستمگرى را دارند ؛ ولى با طرح ادّعاى مهدويت، تلاش مى كنند كه شمارى از توده هاى مردم را در اطراف خويش گرد آورند. آنچه براى اين افراد مهم است ، مبارزه سياسى و نظامى است ، نه مهدويت . به همين دليل ، گاهى به يك طرح كلّى از ماجرا بسنده مى كنند. مهدى سودانی يكى از بزرگ ترين مدّعيان مهدويت است كه از اين ابزار براى برخورد با نيروهاى انگليسى و مصرى اشغالگر در كشورش استفاده كرد.
