علامه مجلسی و فهم حدیث

اثر حاضر، پس از بازشناخت عوامل مؤثّر در پیدایش گفتمان حدیثی در ایران عصر صفوی و ارائه تصویری روشن از مهم‌ترین ویژگی‌های بحارالأنوار و شناساندن جنبه‌هایی درخور نگرش از شخصیت علمی و فرهنگی علامه محمد باقر مجلسی، به استنباط و تبیین مبانی و روش‌های فقه الحدیثی وی در مجموعة گران‌قدر حدیثی شیعه (بحارالأنوار) پرداخته‌ است

محدثان برجسته، کمتر به تبیین اصول بنیادین اعتقادی خود در شرح و توضیح روایات پرداخته‌اند. اما در آثار حدیثی دیگر، جسته و گریخته کوشش‌هایی برای فهم مبانی و روش‌های آنان صورت گرفته است که توجه به آن‌ها می‌تواند بر طرز تلقی از آن آثار و شناخت بن‌مایه‌های علمی آن‌ها اثرگذار باشد و نگره‌های تازه‌ای در این عرصه به وجود آورد. اثر حاضر، پس از بازشناخت عوامل مؤثّر در پیدایش گفتمان حدیثی در ایران عصر صفوی و ارائه تصویری روشن از مهم‌ترین ویژگی‌های بحارالأنوار و شناساندن جنبه‌هایی درخور نگرش از شخصیت علمی و فرهنگی علامه محمد باقر مجلسی، به استنباط و تبیین مبانی و روش‌های فقه الحدیثی وی در مجموعة گران‌قدر حدیثی شیعه (بحارالأنوار) پرداخته‌ است؛ تا از این رهگذر، چند و چون وفاداری مؤلف بحارالأنوار را به اصول قرآنی و روایی مورد قبول خود، در مواجهه با روایات نشان دهد.

نویسنده کتاب «علامه مجلسی و فهم حدیث» کوشیده است تا ابتکارات علامه مجلسی و فضای فکری و فرهنگی دوره حیات وی را با استفاده از منابع گوناگون ترسیم کند.

«اصطلاح شناسی و سیر تاریخی»، «شناخت اوضاع فرهنگی ـ فکری روزگار علامه مجلسی»، «شناخت مجلسی و بحار الانوار»، «مبانی فقه الحدیثی علامه مجلسی در بحار الانوار» و «روش های فقه الحدیثی علامه مجلسی در بحارالانوار» عناوین فصل های پنجگانه کتاب است.

نویسنده با اشاره به اینکه بیان‌های فقه الحدیثی موجود ذیل پاره ای از روایات بحارالانوار، مستند به مبانی اعتقادی خاصی است که براساس چگونگی نسبتشان با مجلسی و سایر علما به مبانی مشترک و مبانی مختص قابل تقسیم اند، به معرفی مبانی مشترک فقه الحدیثی، میان مجلسی و عموم محدثان می پردازد که برخی از آنها عبارتند از اعتقاد به کاربرد مجاز در روایات، لزوم توجه به اسباب صدور روایات، جواز نقل به معنا و وقوع آن در روایات، لزوم توجه به روایات هم مضمون.

برخی دیگر از مبانی فقه الحدیثی موجود در بیانهای بحارالانوار، میان علمای اسلامی گسترش عام ندارند.

مهم ترین این مبانی مختص اعتقاد به تقدم نقل بر عقل در اخذ یا رد روایات، لزوم پرهیز از تأویلات مخالف ظاهر و عرفی بودن زبان اغلب روایات است.

در بخشی از مطلب فصل سوم آمده است: «یکی دیگر از ویژگی های قابل توجه بحارالانوار، توضیحاتی است که علامه مجلسی پس ازنقل بسیاری از احادیث ـ و در برخی موارد که روایت طولانی باشد، در ضمن آن ـ آورده است . او در این هنگام، بحث خود را با یکی از این عنوان ها مطرح می کند:
بیان،تبیین، فائده، ایضاح، تبیان، توضیح، تفسیر، شرح، اقول، تذییل، تذنیب، تنقیح، رفع اشکلال و تبیین اجمال و تفضیح، تحقیق، تأیید و توجیه، تتمیم و تنویر.

مجلسی در آغاز کتاب وعده کرده که در ذکر توضیحات و بیان ها، جانب اختصار را رعایت کند؛ اما گاه آگاهانه بنا به پاره ای ضرورت ها، به سوی تفصیل کشیده شده است.»

تازه ها

پربازدیدترین ها

علامه مجلسی و فهم حدیث

اين صفحه را برای دوستان خود ارسال کنيد