15
حدیث ضعیف (نگاهی به رویکرد قدمای شیعه)

ذهن می‌کشاند.نویسنده امّا تلاش داشته است در همه جای این نوشته واقعیت‌های تاریخی _ حدیثی را بر کِشش‌ها و گرایش‌های شخصی خود برتری دهد و امانت و انصاف علمی را به کار گیرد و از میانه راه بی‌طرفی به این سو و آن سو درنغلتد.

با این همه ادعا نمی‌کنم که این «تلاش» در همه جا به ثمر نشسته است. آنان که در کار پژوهش _ به ویژه پژوهش‌های حدیثی _ دستی دارند نیک می‌دانند که «رعایت انصاف» و «مرز انگیزه‌ها، گرایش‌ها و علاقه‌های شخصی را با اصول نگارش علمی در نیامیختن» به ویژه در این گونه جستار‌ها کاری بس دشوار است و دانشوران کارکشته و محدّثان چیره‌دست نیز گاه بدان مقصد عالی نتوانند رسید تا به نوسفری چون این بی‌بضاعت چه رسد.

ط _ تقدیر و سپاس

در اینجا بایسته می‌دانم از همه استادانی که تاکنون نکته‌ای به این ناچیز آموخته‌اند قدردانی کنم. به ویژه استادانم در دانشکده علوم حدیث و از آن میان دانشور گرامی حضرت حجة الاسلام محمد علی مهدوی‌راد و حضرت حجة الاسلام استاد محمد کاظم رحمان‌ستایش که سختی راهنمایی و مشاوره آن پایان نامه را بر عهده داشتند و برخی منابع را برای این ناچیز فراهم ساختند و بی‌گمان بدون راهنمایی‌ها و نکته سنجی‌های آنان این کار به فرجام نمی‌رسید و سامان نمی‌یافت. در این جا باید به طور خاص از وقت و حوصله‌ای که جناب استاد رحمان‌ستایش برای اصلاح و تقویت بیشتر مطالب به کار بستند تشکر کنم. خدایشان پاداشی درخور بزرگی خود دهاد.

نیز از همه گرامیانی که در راه نگارش این نوشته، نکته‌ای آموختند یا گامی به پیش نهادند به ویژه استاد گران قدر سیّد علیرضا حسینی که ژرف‌نگری‌های ایشان سبب شد داده‌های پراکنده در ذهن من سامان یابد و بخشی از این نوشتار آن گونه که خواهید دید، فراهم آید. ایشان همچنین با صبر و حوصله فراوان، دو بار متن پایان‌نامه دفاع شده را از آغاز تا انجام خواندند و نکته‌های متعددی را به این قلم


حدیث ضعیف (نگاهی به رویکرد قدمای شیعه)
14

تاریخی و کلی و در حد امکان روشن از شیوه و ملاک‌های قدما در تعامل با حدیث ضعیف است اما تطبیق این شیوه با احادیث موجود و این که دقیقاً کدام حدیث ضعیف را بر اساس شیوه قدما می‌توان پذیرفت از گستره رسالت اولیّه این اثر خارج بوده است.

همچنین گفتنی است که نگارنده در کتاب «اندیشه‌شناسی محدثان حلّه» به بررسی نظرات عالمان مکتب حلّه پرداخته است. بخشی از مطالب مرتبط با اندیشه‌شناسی دانشوران مکتب حلّه در آنجا از آنچه در اینجا آمده است اخذ شده و تقریباً با آن یکسان است. این به جهت نزدیکی موضوع این دو نوشتار بوده است چه در هر دو بخش سخن از معیار‌های ارزیابی حدیث است تنها با این تفاوت که در آنجا ارزیابی حدیث به طور عام مدّ نظر بوده است و هم از این رو به مباحثی غیر از حدیث ضعیف هم باید پرداخته می‌شد ولی در اینجا تکیه بر روی خصوص حدیث ضعیف است. به هر روی این اشتراک در کلّیّت بحث ناگزیر سبب قرابت مطالب می‌گردد.

البته گفتنی است که نگارنده در آن اثر درباره تأثیر و تأثر جریانهای موجود در مکتب حلّه از دانشوران پیش و پس از آن و دیدگاه‌های دانشوران دیگر درباره عالمان این مکتب و برخی مباحث دیگر نیز گفتگو کرده است از این رو به نظر می‌رسد برای دریافت تصویری همه جانبه‌تر و دقیق‌تر از اندیشه‌های دانشوران این مکتب و نسبت این اندیشه‌ها با افکار دیگر دانشمندان شیعه مطالعه آن اثر به عنوان متمّم نوشتار حاضر سودمند است.

باری! شاید برخی از آنان که برای نخستین بار این نگاشته را بخوانند با خود بگویند نویسنده از نوقَلَمانی است که یکی _ دو سال مباحثی درباره علوم حدیث خوانده و ذائقه‌ای اخباری یافته و اینک خامه به دست گرفته است و تلاش دارد برای روایی پذیرش حدیث ضعیف به هر چه که به دست می‌آورد، چنگ زند. به این بزرگواران حق می‌دهم. چه در فضایی که اندیشه حاکم بر حوزه فقه و حدیث از ناروایی عمل به حدیث ضعیف سخن گوید این نوشته ناخودآگاه چنان پندار را به

  • نام منبع :
    حدیث ضعیف (نگاهی به رویکرد قدمای شیعه)
    تعداد جلد :
    1
تعداد بازدید : 62974
صفحه از 315
پرینت  ارسال به