تعریف شیخ صدوق از خبر متواتر و بالتبع خبر واحد با آنچه مصطلح و متفاهم میان متکلمان آن روز _ حتی متکلمان شیعه _ بود تفاوت بنیادین داشته است.^۱ با این حال این که خبرهای راویانی کم شمار می‌تواند علم آور باشد در آن ایام کاملاً بی‌سابقه نبوده است. زیرا در آن روزگار برخی دانشوران حداقل راویان لازم برای حصول تواتر را پنج نفر و برخی دوازده نفر و گروهی بیست نفر می‌دانستند.^۲ به گزارش شیخ طوسی، متکلمان معتزلی بصره معتقد بودند که با نقل بیش از چهار تن امکان تحقق تواتر وجود دارد^۳ و در جایی که متکلمی به این تعداد قانع شود دیدگاه صدوق چندان غریب نمی‌نماید. بر پایه تعریف صدوق بسیاری از روایات شیعه را می‌توان متواتر دانست و می‌دانیم که این سخن را حتی متکلمان شیعی آن روز بغداد نیز نمی‌پذیرفته‌اند تا به مخالفان شیعه چه رسد. اما از این نکته که بگذریم بر اساس سخن وی، خبر واحد صرفاً به حدیثی گفته می‌شود که راویان آن در هر طبقه کمتر از سه تن باشند. بنا بر این اگر بپذیریم که صدوق نیز _ همچون دانشوران شیعی متکلم روزگار خود _ خبر واحد را علم آور نمی‌دانسته است باز باید بگوییم که وی _ به قرینه تقابل با متواتر _ تعریفی از خبر واحد ارائه داده است که عملاً مصادیق روایی آن را به شدت کاهش داده است.^۴

دومين گزارشی که از بازتاب يافتن گفتمان خبر واحد در میان شيعه سخن می‌گويد ياد کرد نجاشی است آنگاه که نگاشته‌های حسن بن موسی نوبختی را نام می‌برد. در میان آنها کتابی به چشم می‌خورد با نام «کتاب فی خبر الواحد و العمل به».^۱ با دريغ بايد گفت به روشنی نمی‌دانيم وی درباره عمل به خبر واحد چه ديدگاهی داشته است. امّا از نام کتاب این اندازه اثبات می‌شود که در آن به اصل این بحث و دلایل هواداران و مخالفان پرداخته بود. البته او در پايان سده سوم و آغاز سده چهارم می‌زيست و چنان که گذشت در اين روزگار معتزليان _ يا دست کم گروهی از آنان _ آرام آرام به هواداران عمل به خبر واحد _ البته با شرايطی که معمولاً در احاديثی اندک به چشم می‌خورد و با آنچه دیدگاه محدثين بود فاصله زيادی داشت _ پيوسته بودند. از اين رو دور نمی‌نمايد که وی نيز از همين دسته باشد. چه گرايش‌های معتزلی او چنان برجسته بوده است که به نوشته ابن نديم، معتزله او را معتزلی می‌پنداشتند و شيعیان، شيعی.^۲

گزارش دیگری که بیانگر دیدگاه دانشوری شیعی است و شاید از گزارش‌های یاد شده _ از جهتی _ مهم‌تر باشد سخنی از شیخ صدوق رحمه الله است. وی در کمال الدین^۳ به مناسبتی در پاسخ به برخی مخالفان شیعه که منکر وجود امام زمان علیه السلام بوده‌اند این دید گاه را فراز آورده است که اخبار اثباتگر وجود امام زمان علیه السلام همپایه اخبار معجزات رسول اکرم صلی الله علیه و آله است و در نتیجه با انکار وجود حضرت باید آن معجزات را نیز انکار کرد و آنگاه که با شگفتی مخالف از این سخن روبرو می‌شود چنین می‌گوید: «إنا قد بَیَّنّا الوجه الذی من أجله ادّعینا التساوی فی هذا الباب و عرّفناک أنّ الذی نسمّیه الخبر المتواتر هو الذی یرویه ثلاثة أنفس فما فوقهم...».^۴ بر این اساس باید گفت: