77
حدیث ضعیف (نگاهی به رویکرد قدمای شیعه)

فصل چهارم : مکتب حديثی قم و ديدگاه آن درباره حديث ضعيف

_ شيخ کلينی رحمه الله و حديث ضعيف
_ شيخ صدوق رحمه الله و حديث ضعيف


حدیث ضعیف (نگاهی به رویکرد قدمای شیعه)
76

دست رفت وی با تکيه بر حافظه خود احاديثی را نقل می‌کرد و از همين رو بسياری از احاديث او مرسل (منقطع الإسناد) هستند. کشّی خود بدين نکته راه برده و آن را گزارش کرده است.۱ روشن است در آن روزگار که ابن ابی عمير آن چنان احاديث را روايت می‌کرد هيچ یک از شيعیان به جهت آن بر وی خرده نمی‌گرفت و نمی‌گفت احاديث مرسل وی شايسته پذيرش نيست بلکه برعکس، چنان احاديث را می‌پذيرفتند و بدان عمل می‌کردند.۲

بنا بر این در آن روزگاران اصل اولی در نزد اصحاب نقل وسائط بوده است تا مسئولیّت نقل هر کس بر عهده خود او باشد و اعتماد به روايات مرسل خود نوعی نکته تضعيف‌گر به شمار می‌آمد ولی همين نکته نيز استثناءهایی داشت. اگر مرسِل از بزرگانی بود که سخن وی شايسته در نگريستن واعتماد بود مراسيل وی پذيرفته می‌شد و کسی بدان خدشه‌ای نمی‌زد. شايد برجسته‌ترين دليل آن اين بود که می‌دانستند وی به هر کس اعتماد نکرده است و کار او از روی بی‌مبالاتی در نقل نيست.۳

1.. رجال الکشّی، ص۵۹۰: «و ذهبت کتب ابن أبی عمیر فلم يخلص کتب أحاديثه فکان يحفظ أربعين جلداً فسمّاه نوادر فلذلک يوجد أحاديث متقطّعة الأسانيد».

2.. رجال النجاشی، ص۳۲۶: فلهذا أصحابنا يسکنون إلی مراسيله.

3.. برای نمونه در روایات مکاتبه‌ای که بویژه از هنگام رشد و گسترش نظام وکالت رواج فراوانی یافت این گونه احادیث را مکرراً می‌بینیم. در روایتی علی بن مهزیار می‌گوید در نامۀ کسی به امام صادق (در برخی نسخه‌ها: «إلی أبی جعفر علیه السلام» آمده که در این صورت مراد امام جواد علیه السلام است) خواندم که:... ( الکافی، ج۳، ص۴۵۰). ولی نه خود وی از نویسنده نام می‌برد و نه راوی ِاز او، این نکته را از وی می‌پرسد با آن‌که قاعدتاً شناخت نام وی در میزان اعتماد به آن مکاتبه مؤثر است. نیز شبیه این نمونه‌ها را نک در: همان منبع، ج۲، ص۴۴۸، ج۳، ص۲۶۳؛ تهذیب الأحکام، ج۲، ص۱۳۲، ج۴ ص۳۲۹، ج۶ ص۱۲۶، ج۷ ص۱۴۶، ج۸، ص۲۹۰. در همۀ این نمونه‌ها گزارشگر مکاتبه و روایت یا از وکیلان امام یا از بزرگان و مشاهیر شیعه در روزگار خود بوده است. دربارۀ سیرۀ جاری شیعه دربارۀ مراسیل برخی از بزرگان خود نک: العدة، شیخ طوسی، ج۱، ص۱۵۴.

  • نام منبع :
    حدیث ضعیف (نگاهی به رویکرد قدمای شیعه)
    تعداد جلد :
    1
تعداد بازدید : 64077
صفحه از 315
پرینت  ارسال به