دگرگونی معنای «ضعیف» و پیامدهای آن
1. نگاهی به آنچه گذشت
گفتیم که در دهه‌های پایانی سده هفتم هجری با فراگیر شدن اندیشه‌های بنیادین و روش‌های فقهی مکتب محقق حلی زمینه‌ها برای چیرگی گونه‌ای از ارزیابی حدیث فراهم آمد که آن را «ارزیابی سندی» می‌نامیم.۱ اکنون بنگریم که نخستین گزارش‌ها، دگرگونی معنای ضعیف را چگونه به نمایش می‌نهند؟
چنانکه آوردیم تا پیش از روزگار محقق حلی تنها دو واژه «صحیح» و «ضعیف» برای بر نمودن اندازه ارزش و اعتبار حدیث به کار می‌رفت. ملاک نامگذاری احادیث به یکی از این دو گونه نیز سند و متن حدیث _ هر دو _ بود. گو اینکه حتی در نمونه‌های بسیار حدیث را تنها بر پایه متن آن ارزیابی می‌کردند و «صحیح» یا «ضعیف» می‌نامیدند. اما در نوشته‌های محقق حلی و شاگردش فاضل آبی نشانه‌هایی یافت می‌شود که از مجموع آنها می‌توان فهمید که در آن مقطع زمانی در کنار دو واژه یاد شده، واژه «حسن» نیز برای ارزیابی احادیث به کار می‌رود و آرام آرام رواج می‌یابد. بررسی موارد کاربرد این الفاظ نشان می‌دهد واژگونه روزگار پیشین، از این پس ارزیابی حدیث بیشتر بر پایه سند بنا می‌گردد تا متن؛ این گرایش از متن به سند را می‌توان نخستین تفاوت این روزگار با دوران پیشین دانست. با این وجود تا
