تاریخچه بنای حرم امام حسین(ع) در قرن دهم

صفویان ، در سال ۹۰۷ ق ، بر تخت سلطنت ایران نشستند و بیشترین آبادی عتبات مقدّس عراق ، پس از روزگار آل بویه، در دورانی صورت گرفت که صفویان ، قدرت را در اختیار داشتند (۹۰۷ ـ ۱۱۴۸ ق).

صفویان ، هر از چندی که بر عراقْ تسلّط می یافتند، تمام تلاش خود را برای تعمیر ، بازسازی و گسترش عتبات به کار می گرفتند. نام صفویان و بعدها قاجاریان ، در جای جای عمارات عتبات ، نشان از حضور جدّی آنان در عمارت حرم ائمّه علیهم السلام در عراق دارد.

در دوره شاه اسماعیل (۹۰۷ ـ ۹۳۰ ق) ، شاه تهماسب (۹۳۰ ـ ۹۸۴ ق) ، شاه عبّاس اوّل (۹۹۶ ـ ۱۰۳۸ ق) و شاه صفی (۱۰۳۸ ـ ۱۰۵۲ ق) ، در دوره های کوتاهی که حکومت عثمانی ضعیف می شد، عراق در اختیار دولت صفوی بود و هر بار، بر طبق اسناد و منابع موجود، مهم ترین دغدغه آنان ، رسیدگی به امور حرم امامان علیهم السلام و فراهم کردن تسهیلات برای زائران بود.

شاه اسماعیل که نخستین بار در سال ۹۱۴ ق ، به عراق ، عزیمت کرد و بر آن تسلّط یافت، دستور داد تا شش صندوق زیبا با پوشش پارچه ای بسیار زیبا ، برای شش امام مدفون در عراق ، بسازند و جای گزین صندوق هایی گردد که پیش از آن ، بر روی مزار امامان بود .[۱]امّا در بیشتر این دوره، عراق ، در اختیار عثمانی ها بود. در این دوره، برخی از سلاطین عثمانی ، خود به تعمیر حرم امامان مدفون در عراق ، از جمله حرم امام حسین علیه السلام می پرداختند. شاه سلیمان عثمانی (سلطنت از ۹۲۶ ـ ۹۷۴ ق) که عراق را از چنگ صفویان در آورد ، در سال ۹۴۱ ق ، خود به زیارت امام حسین علیه السلام رفت.[۲]

عثمانی ها ، به صورت طبیعی ، اجازه مداخله به دولت صفوی و ایرانیان برای بازسازی و تعمیر دو حرم کربلا و حتّی اهدای نذورات و هدایا را نمی دادند و گاهی هم که نذورات و هدایا را می پذیرفتند ، در انبارها نهاده می شد. در عوض ، برای نشان دادن علاقه خود به اهل بیت علیهم السلام ، در این جهت ، تلاش هایی کردند .

بر پایه اشاراتی که علّامه مجلسی در شرح صحن قدیم امام حسین علیه السلام دارد،[۳]چنین به دست می آید که در دوره صفوی و به طور خاص در روزگار شاه تهماسب، حرم امام حسین علیه السلام در سمت مخالف قبله ، توسعه یافت . تهماسب ، در سال ۹۳۶ ق ، بغداد را تصرّف کرد و در تلاش برای آبادی عتبات ، برخی نهرها را به سوی آنها کشانْد .[۴]