سرداب غیبت
پرسش :
مشهور است که امام مهدی(ع) از سردابی در جوار حرم عسکریین در سامرا، غایب شد. آیا این سخن معتبر است؟
پاسخ :
در منابع كهن معتبر شيعى تا قرن پنجم ، اشاره اى به «سرداب غيبت» نشده است . بله ! در برخى منابع دست دوم شيعى آمده است :
معتضد ، پيكى فرستاد و دستور داد كه ما سه نفر مخفيانه حركت كنيم و به سامرّا به خانه حسن بن على برويم (زيرا او وفات كرده است) و هر كس را در خانه يافتيم ، سرش را براى معتضد ببريم. ما هم طبق دستور به آن خانه رفتيم . خانه را متروكه يافتيم . پرده را كنار زديم . به سردابى برخورديم . وارد سرداب شديم و گويا در آن جا دريايى بود و در انتهاى آن ، حصيرى پهن بود و بر روى حصير ، مرد خوش رويى نماز مى خواند و اصلاً به ما توجّهى نكرد. احمد بن عبد اللَّه ، جلو رفت ، كه در آب فرو رفت و در آن دست و پا مى زد كه دست خود را دراز كردم و او را نجات دادم .[۱]
گذشته از ضعف سند اين گزارش و جايگاه دست دوم منبع، اين گزارش از نظر تاريخى و محتوايى ، غير قابل قبول است ؛ زيرا معتضد در سال ۲۷۹ هجرى ، يعنى ۱۹ سال پس از شهادت امام عسكرى(ع) به خلافت رسيده است . هچنين در اين گزارش ، تصريح نشده كه شخص موجود در سرداب كيست ؛ بلكه تصريح گرديده كه مردى روى حصيرى روى آب نماز مى خواند ، در حالى كه امام مهدى(ع) طبق عقايد اماميّه پس از شهادت پدرش ، كودكى چهار يا پنج ساله بوده است .
گفتنى است كه اين گزارش در كتاب شيخ طوسى نقل شده ؛ امّا اشاره اى به سرداب و يا وقوع اين ماجرا پس از شهادت امام عسكرى ندارد . بنا بر اين ، ارتباط آن با غيبت امام مهدى(ع) روشن نيست .[۲]
[۱]الخرائج و الجرائح : ج ۱ ص ۴۶۰ ح ۵ . همچنين در همين صفحه ، گزارش ديگرى وجود دارد كه همانند گزارشى كه در متن آمده ، مخدوش است .
[۲]ر. ك : ج ۵ ص ۵۵ ح ۷۹۰ .
بخش پاسخ گویی پایگاه حدیث نت