زندگى امام مهدی(ع) در سرداب غيبت

منابع حديثىِ شيعه تصريح مى كنند كه در دوران غيبت كبرا، عامّه مردم از محلّ اقامت امام(ع) آگاهى ندارند ، چنان كه از امام صادق(ع) روايت شده است:

لِلقائِمِ غَيبَتانِ : إحداهُما قَصيرَةٌ ، وَ الاُخرى  طَويلَةٌ . الغَيبَةُ الاُولى  لا يَعلَمُ بِمَكانِهِ فيها إلّا خاصَّةُ شيعَتِهِ ، وَ الاُخرى  لا يَعلَمُ بِمَكانِهِ فيها إلّا خاصَّةُ مَواليهِ .[۱]

قائم دو غيبت دارد: يكى كوتاه و ديگرى طولانى . در غيبت نخست ، جز خواصّ شيعه، جاى او را نمى دانند و در غيبت ديگر، جز خواص و بستگانش جاى او را نمى دانند.

محقّق اربلى (م ۶۹۳ ق) در پاسخ به اين افترا مى نويسد :

و الّذينَ يَقولون بِوجوده لا يَقولُون إنّه فى سرداب بَل يَقولون إنّه حَىّ موجود يَحلّ و يرتحل و يَطوف فى الأرض .[۲]

آنان كه معتقد به زنده بودن او هستند، نمى گويند كه وى در سرداب زندگى مى كند ؛ بلكه عقيده دارند كه وى زنده است و در زمين رفت و آمد مى كند.

همچنين در برخى احاديث آمده كه امام(ع) در ميان مردم است ؛ ولى آنان ايشان را نمى بينند و نمى شناسند .[۳]احتمالاً ريشه اين نسبت ناروا ، سخن برخى از نويسندگان چون گنجى شافعى است كه به پندار خود در دفاع از عقيده به مهدويت ، در پاسخ اين شبهه كه «چگونه امام مهدى(ع) سال ها در سرداب بدون آب و غذا زندگى مى كند؟» ، زندگى آن امام را به زندگى عيسى(ع) تشبيه كرده اند .[۴]

امّا بايد توجّه داشت كه گنجى شافعى ، پيرو مذهب اهل سنّت است و عدم آشنايى وى با فرهنگ و عقايد شيعه موجب گرديده كه اين افترا را باور كند و به دليل احترامى كه براى عقايد اماميّه قائل است ، از آن دفاع نمايد .

۴ . افتراى اجتماع همه شب شيعيان در اطراف در سرداب غيبت

از همه دروغ هاى گذشته خنده آورتر ، سخن ابن خلدون است كه مى گويد : «شيعيان هر شب بعد از نماز مغرب بر درِ سرداب مى ايستند و مركبى را آماده مى كنند و امام را صدا مى زنند كه خارج شود ، تا پاسى از شب بگذرد . سپس باز مى گردند تا شب ديگر» ،[۵]هر چند متأسّفانه برخى ديگر ، اين اتّهام را تكرار كرده اند.

گفتنى است كه اكثر قريب به اتّفاق اهل سامرّا از آغاز تا كنون ، اهل سنّت اند و به آسانى مى توان با پرس و جو از آنان به صحّت و سقم چنين دعوايى پى برد.[۶]

يادآور مى شويم كه ابن خلدون در اين نقل و نيز در جايى ديگر از كتاب خود ، اين اقدام را به شيعيان حلّه نسبت داده است ، در صورتى كه كسى جز او ، ادّعاى وجود سرداب غيبت در حلّه را ندارد .