مرورى بر «مقباس الهداية»

مؤلّف ، در مقدّمه كتاب، به تعريف علم درايه و به موضوع و هدف اين علم پرداخته است.
جلد اوّل اين كتاب ، حاوى پنج فصل و داراى اين عناوين است:
فصل اوّل ، در بيان اصطلاحات علم درايه ؛
فصل دوم ، در بيان خبر و اقسام آن ؛
فصل سوم ، تقسيم خبر به متواتر و آحاد ؛
فصل چهارم ، تنوّع خبر واحد به اعتبار حال راويانش ؛
فصل پنجم ، در بيان ديگر اصطلاحات علماى حديث ، مثل: حديث مسند، متّصل، مرفوع، مُعَنعَن ، معلَّق، مفرد و ... .
در پايان اين پنج فصل ، بخشى با عنوان «تذييل» آمده كه شامل اين عناوين است :
حديث عالى و نازل، شاذ، نادر، محفوظ، منكر، مردود، معروف، مسلسل، مزيد و... .
در نهايت نيز تذكّرات مفيدى ذكر شده است.
جلد دوم كتاب، بخش عمده فصل ششم را به خود اختصاص داده و درباره كسانى است كه روايت آنها قبول يا ردّ مى شود، كه شامل اين عناوين است:
ـ شروط معتبر در راوى؛
ـ كيفيت ثبوت عدالت راوى؛
ـ اختلاف در قبول جرح و تعديل مطلق يا همراه ذكر سبب؛
ـ اقوال مختلف در مواردى كه جرح و تعديل با هم جمع شوند؛
ـ آنچه در تصحيح سند ، معتبر است؛
ـ الفاظ به كار رفته در جرح و تعديل و... .
جلد سوم كتاب كه تتمّه فصل ششم است ، تحت عنوان: الفاظى كه نه معناى مدح و نه معناى ذم دارند ، آمده، مثل: مولا، غلام، شاعر كوفى، لهُ اصل و... .
فصل هفتم: در شرافت علم حديث و كيفيت دريافت و نقل آن است و در بر گيرنده اين عناوين است:
ـ سزاوار بودن در دريافت حديث؛
ـ راه هاى دريافت حديث؛
ـ كتابت و ضبط حديث؛
ـ كيفيت روايت حديث؛
ـ آداب گفتن حديث و آداب طالب حديث و ... .
فصل هشتم: در اسماى رجال و طبقات آنهاست ، كه شامل اين مطالب است:
ـ تعريف صحابى و تابعى و مُخَضرَم ؛
ـ روايت بزرگان از زيردستان، و امور متنوّع ديگر... .
جلد چهارم، مربوط به خاتمه كتاب و درباره معرّفى كسانى است كه درباره رجال و علم درايه ، تأليفاتى داشته اند، كه در اين ميان ، مؤلّف ، نام هشتاد نفر را ذكر كرده است. سپس فهرست هاى فنى اين چهار جلد تهيّه گرديده كه بيش از سه چهارم اين مجلّد را به خود ، اختصاص داده است.
سه جلد ديگر (پنجم و ششم و هفتم) به اين مجموعه افزوده شده است : دو جلد به عنوان مستدركات مقباس الهداية و يك جلد تحت عنوان نتائج مقباس الهداية . در جلد پنجم ، مؤلّف ، تعداد 139 مستدرك تحت عناوين مختلف بيان مى كند و در جلد ششم نيز 139 مستدرك از شماره 140 تا 238 مستدرك ذكر مى نمايد.
در نهايت ، جلد هفتم اين مجموعه كه توسّط فرزند مؤلّف تدوين گرديده، يك معجم الفبايى است از كلّ مجلّدات كتاب، جهت سهولت جستجو و استفاده بهتر از مطالب آن.