209
تاريخ حديث شيعه از آغاز سده چهاردهم هجري تا امروز

مرورى بر «سفينة البحار»

اين اثر ، از بزرگ ترين و مهم ترين تأليفات حاج شيخ عبّاس قمى قدس سره است. وى ، اساس كار خود را تأليف اين كتاب قرار داده بود و ساير تأليفاتش را در اثناى تدوين آن ، پديد آورده است. شيخ عبّاس ، با دقّت و حوصله به مطالعه 25 جلد بحار الأنوار چاپ سنگى پرداخته و فيش بردارى مى كرد . وى حتّى در سفر ، فيش هاى بحار الأنوار را با خود همراه داشته است. شيوه تدوين كتاب، چنان كه خود در مقدّمه كتاب نوشته ، شيوه ابن اثير جزرى در النهاية است.
اين كتاب ، نخست در زمان حيات مؤلّف ، در سال 1355ق ، به خطّ ميرزا احمد زنجانى و با چاپ سنگى ، در دو جلد به قطع وزيرى در نجف اشرف به چاپ رسيد ؛ امّا مراجعه به آن با رموز مختلفى كه داشت ، تا حدّى مشكل بود . با وجود اين ، از آن جا كه اين كتاب ، پُر مايه و مورد نياز اهل علم بود، به آن بسيار مراجعه مى شد.
چاپ جديد سفينة البحار ، در هشت جلد به قطع وزيرى ، توسّط نشر اُسوه ، در سال 1414ق ، منتشر گرديد.
اين كتاب ، نه تنها فهرست بحار الأنوار است، بلكه محدّث قمى ، گاهى به مناسبت لغات و الفاظ و موادّ احاديث بحار الأنوار ، مطالب جالبى را در زمينه تاريخ و رجال و تراجم و جغرافى و انساب و شعر و ادب فارسى و عربى آورده است . در نتيجه ، اين كتاب به صورت گنجينه اى از علوم و فنون در آمده كه براى پژوهندگان ، بسيار سودمند است. ۱

1.اقتباس از : مفاخر اسلام ، ج ۱۱ ، ص ۱۶۹ ـ ۱۷۰ .


تاريخ حديث شيعه از آغاز سده چهاردهم هجري تا امروز
208

1. سفينة البحار

تأليف حاج شيخ عباس قمى ، معروف به «محدّث قمى» .

نگاهى به زندگى حاج شيخ عبّاس قمى (م 1359 ق)

عبّاس بن محمّد رضا محدّث قمى، در حدود سال 1290 ق ، در شهر قم ديده به جهان گشود. وى پس از فراگيرى مقدّمات و سطوح فقه و اصول در قم، در سال 1316ق ، عازم نجف اشرف گرديد و در حوزه نجف ، در كنار تحصيل ، به ملازمت دائمى ميرزا حسين نورى در آمد و بسيارى از نوشته هاى او ، از جمله خاتمة مستدرك الوسائل را استنساخ نمود . همچنين در سال 1320ق ، از ميرزاى نورى ، صاحب مستدرك الوسائل ، اجازه روايت دريافت كرد.
او در سال 1322ق ، به قم مراجعت نموده و مشغول تحقيق و تأليف گرديد. سپس به سال 1331ق ، عازم مشهد گرديد و آن جا را محلّ اقامت خود قرار داد كه در اين مدّت ، بعضى تأليفاتش را به چاپ رساند . پس از تقويت حوزه علميه قم توسّط شيخ عبد الكريم حائرى، او نيز يكى از مؤيّدان و مروّجان اين فكر بود.
اين محدّث نامى ، در نيمه شب 23 ذى حجّه 1359 ، در نجف اشرف ، ديده از جهان فرو بست و در صحن حرم اميرمؤمنان ، دفن گرديد. ۱

برخى آثار شيخ عبّاس قمى

1. مفاتيح الجنان . مجموعه اى است از ادعيه و زيارات وارد شده از معصومان عليهم السلام ؛
2. چهل حديث . در اين كتاب ، چهل حديث با موضوعات مختلف ، نقل و ترجمه شده است. بعضى موضوعات احاديث ، از اين قرار است: 1. فضيلت نماز اوّل وقت، 2. احسان به مادر، 3. ذمّ ندادن زكات، 4. اصول اسلام، 5. فضيلت روزه و... .
3. نزهة النواظر . ترجمه معدن الجواهر كراجكى است . معدن الجواهر ، كتابى اخلاقى است كه توسّط دانشمند سده پنجم هجرى ، ابوالفتح كراجكى ، در ده باب نوشته شده و توسّط شيخ عبّاس قمى ترجمه گرديده است . اين كتاب ، شامل مواعظ اخلاقى پيامبر صلى الله عليه و آله و ائمه معصوم عليهم السلام است كه به ترتيب ، در خصال « واحد » و «اثنين» و « ثلاثة » تا « عشرة » تدوين يافته است .
4. شرح صد كلمه قصار . كتابى است كوچك به قطع جيبى كه در آن صد جمله قصار اميرمؤمنان در نهج البلاغه ، ترجمه و شرح شده است. اين كتاب ، در سال 1331ق ، در شهر قم به نگارش درآمد .
5 . ترجمه مصباح المتهجّد (اثر شيخ طوسى) . اين كتاب ، در حاشيه المصباح در سال 1338ق ، به اهتمام علم الهدى بن شمس الدين نقوى كابلى به چاپ رسيده است .
6. الأنوار البهيّة . درباره زندگانى چهارده معصوم عليهم السلام ؛
7 . الكُنى والألقاب ؛
8 . مُنتهَى الآمال ؛
9 . نَفَس المَهموم .

1.نقباء البشر ، ج ۳ ، ص ۹۹۸ ـ ۱۰۰۰ .

  • نام منبع :
    تاريخ حديث شيعه از آغاز سده چهاردهم هجري تا امروز
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1387
    نوبت چاپ :
    اوّل
تعداد بازدید : 77659
صفحه از 316
پرینت  ارسال به