1 . شرح چهل حديث ^۱

تأليف امام خمينى قدس سره .
چاپ نخست اين كتاب ، در بهار 1367 ، در تهران و توسط مؤسسه انتشاراتى رجا انجام شده است .

نگاهى به زندگى امام خمينى قدس سره

آية اللّه سيّد روح اللّه موسوى خمينى قدس سره در روز بيستم جمادى ثانى 1320 ، در شهرستان خمين در خانواده اى اهل علم و جهاد ، پا به عرصه وجود گذاشت. پدر بزرگوارش آية اللّه سيّد مصطفى موسوى ، از معاصران آية اللّه ميرزاى شيرازى، پس از تحصيل در نجف و نيل به درجه اجتهاد ، به ايران بازگشت و در شهر خمين ، ملجأ مردم در امور دينى گرديد.
پنج ماه از تولّد امام خمينى گذشته بود كه پدرش به دست خوانين منطقه به شهادت رسيد. در نتيجه ، امام خمينى دوران كودكى و نوجوانى را تحت سرپرستى مادر باتقوايش بانو هاجر ـ كه از نوادگان مرحوم ملّا حيدر خوانسارى (صاحب زبدة التصانيف) بود ـ و عمّه بزرگوارش سپرى كرد ؛ امّا در پانزده سالگى از نعمت وجود آن دو نيز محروم گرديد. پس از فراگيرى ادبيات عرب و دروس مقدّماتى در خمين، در سال 1298ق ، عازم حوزه علميه اراك گرديد. پس از هجرت آية اللّه شيخ عبد الكريم حائرى در اسفند 1299 به قم، امام خمينى ، به همراه ايشان ، ره سپار قم شد و به سرعت ، مراحل تكميل دروس سطح و خارجِ سطح را نزد اساتيد مختلف (حضرات آيات : شيخ عبد الكريم حائرى ، ملّا محمّد طاهر اشعرى ، سيد على يثربى كاشانى ، سيّد محمّد تقى و سيّد ضياء الدين موسوى خوانسارى ، ميرزا حسين نايينى ، و ...) طى كرد و در كنار آن ، به فراگيرى رياضيات، هيئت و فلسفه نيز همّت گماشت. در زمينه اخلاق و عرفان نيز از محضر حضرات آيات : محمدعلى شاه آبادى ، ميرزا محمّد ارباب اشراقى قمى ، ميرزا جواد آقا ملكى تبريزى و ميرزا مهدى پايين شهرى (حَكَمى) بهره جست ^۲ و پس از سال ها تدريس چند دوره فقه و اصول و فلسفه و عرفان، به عنوان يكى از مراجع تقليد ، شناخته شد.
امام خمينى ، در آبان 1343 به دليل مبارزات سياسى و اعتراض به لايحه كاپيتولاسيونِ (مصونيت قضايى) اتباع امريكا ، دستگير و به تركيه و پس از يازده ماه به نجف اشرف ، تبعيد شد. ايشان ، پس از سيزده سال اقامت در نجف ، در اوج مبارزات مردم ايران ، عازم پاريس شد و چندى بعد در دوازدهم بهمن 1357 به وطن بازگشت. پس از پيروزى انقلاب و بيش از ده سال رهبرى نظام جمهورى اسلامى ايران، در شامگاه شنبه سيزدهم خرداد 1368 ، به سراى باقى شتافت. ^۳

شيوه تأليف چهل حديث

در گردآورى و تدوين كتاب هاى اربعين يا چهل حديث ، هيچ محدوديتى در شيوه و نوع گردآورى احاديث نبوده است و هر يك از مؤلّفان، سليقه، ابتكارات و شيوه هاى گوناگونى برگزيده اند. در بعضى اربعينات، احاديث ضعيف و حتّى جعلى نيز راه يافته است.
موضوعات استفاده شده در جمع آورى احاديث اربعينات ، بسيار متنوّع است و شامل موضوعاتى از قبيل: توحيد، صفات خدا، احكام، عبادات، مواعظ اخلاقى، جهاد، حج، اصول دين، معراج، ماه رمضان، آداب معيشت، خواصّ خوراكى ها، فضايل و مناقب معصومان و ... است .
براى برخى از اين مجموعه ها، نام هاى غير از چهل حديث ، گذاشته شده است . مثلاً مواردى چون كشف الحق ، اثر مير محمّد صادق خاتون آبادى و الرسالة العَليّة فى الأحاديث النبوية، اثر حسين بن على كاشفى.
اكنون ، به معرّفى چند كتاب مهم اربعين مى پردازيم و در ادامه ، فهرستى از اربعينات و چهل حديث هاى منتشر شده در سده چهاردهم و پانزدهم هجرى را تقديم مى كنيم .