موضوعات احاديث
پيش از اين گفته شد كه 33 حديث از اين مجموعه ، اخلاقى است كه موضوعات آنها عبارت اند از: جهاد با نفس، ريا، عُجب، كِبر، حَسَد، حبّ دنيا، غضب، تعصّب، نفاق، هواى نفس و طول آرزو، فطرت، تفكّر، توكّل، خوف و رجا ، امتحان مؤمن، صبر، توبه، ذكر خدا، غيبت، اخلاص، شكر، كراهت از مرگ، اقسام طالبان علم، اقسام علم، شك و وسواس، فضيلت علم، عدم معرفت حقيقى خداوند متعال و پيامبر و ائمه يقين، ولايت اهل بيت، و اعمال.
موضوعات هفت حديث اعتقادى نيز چنين است: مقام مؤمن نزد خداوند، معرفت اسماى حق تعالى، صفات حق، معرفت خدا و رسول و اولى الأمر، آفرينش آدم بر صورت خداوند، خير و شر (و جبر و اختيار) و در نهايت ، حديثى درباره تفسير سوره توحيد و آيات نخستين سوره حديد.
روش تدوين كتاب
امام خمينى قدس سره در تنظيم اين اثر، ابتدا متن حديث را با سند كامل نقل كرده، ترجمه مى كند و پس از آن ، كلمات اصلى حديث و گاه بيشترِ عبارات آن را شرح مى نمايد. ايشان ، در تفسير لغات از كتاب هايى چون الصحاح جوهرى، القاموس و المصباح المنير استفاده برده است. منبع همه احاديث انتخاب شده در اين مجموعه ، كتاب شريف الكافى است .
روش تأليف اين مجموعه را به طور خلاصه مى توان در موارد زير برشمرد :
1. مؤلّف ، پس از نقل حديث، آن را ترجمه تحت اللفظى نموده و از هر گونه تصرّف در متن ، خوددارى ورزيده است .
2. اسناد هر حديث ، بررسى شده است.
3. لغات مشكل ، شرح شده اند .
4. بعضا به نكات صرف ونحو وعلوم بلاغت توجّه شده و در جاى خود بيان شده است.
5. در جاى جاى كتاب ، از آيات قرآنى در توضيح مطالب ، بهره گيرى شده است.
6. افزون بر شرح چهل حديث، به ترجمه و توضيح روايات بسيارى كه در خلال شرح از آنها بهره گيرى شده ، پرداخته شده است.
7. در بعضى موارد ، مؤلّف به موعظه هاى اخلاقى و ارشاد خوانندگان پرداخته، خطر وساوس شيطانى و تمايلات نفسانى را گوشزد كرده و راه هاى دورى از اين خطرها را نمايان ساخته است.
8 . در توضيح بعضى مطالب، به نكات ارزشمند عرفانى وفلسفى اشاره شده است.
