107
تاريخ حديث شيعه در سده هاي دوازدهم و سيزدهم هجري

5 . مختصر جمال الصالحين ، از ملّا حسن بن عبد الرزاق لاهيجى. ۱
6 . التوحيد و الحجة ، از حيدر على بن محمّد شيروانى (م بعد از 1129 ق). مؤلّف ، احاديث مربوط به توحيد و خداشناسى و نيز رواياتى را كه درباره شناخت حجتّ هاى الهى است ، در اين كتابْ گِرد آورده است. برخى نسخ اين كتاب ، در دو مجلّد ، ترتيب يافته است. ۲
7 . العروة الوثقى فى إمامة أئمة الهدى ، از محمّد نعيم بن محمّد تقى شريف طالقانى (ملّا نعيما) (م بعد از 1158 ق). مؤلّف ، دانشمندى بزرگ و در علوم عقلى و نقلى متبحّر است و در كتابشناسى ، اطّلاعات وسيعى دارد. اين كتاب در اثبات امامت ائمه عليهم السلام ، به روش عقل و نقل و بيشتر مستند به احاديثى است كه شيعه و سنّى در تفاسير و كتب حديث خود ، نقل كرده اند. ۳
8 . مشرق الأنوار الملكوتية فى أصول الدين على ما هو المأثور ، از محمّد بن على بن عبد النبى مقابى بحرانى (م بعد از 1168 ق) . ۴ مؤلّف ، در اين كتاب ، احاديث ائمه اطهار را به اختصار آورده و در ردّ اهل حكمت ، سخن گفته است. وى ، كتاب را در شش باب ، مرتّب نموده است : باب اوّل : توحيد. باب دوم : صفات ثبوتى ، سلبى و فعلى. باب سوم : عدل. باب چهارم : نبوّت. باب پنجم : امامت ، كه دو سوم كتاب را در

1.الذريعة ، ج ۲۰ ، ص ۱۹۲ (ش ۲۵۳۱).

2.فهرست نسخ خطّى كتاب خانه آية اللّه مرعشى ، ج ۱۵ ، ص ۵۳۵ (ش ۵۹۷۶).

3.فهرست نسخ خطّى كتاب خانه آية اللّه مرعشى ، ج ۱۷ ، ص ۳۳۰ (ش ۶۷۹۲) ؛ تراجم الرجال ، ج ۳ ، ص ۴۱۱ ؛ طبقات أعلام الشيعة ، ج ۶ ، ص ۷۹۰.

4.وى ، در چندين علم ، مهارت داشت ، از بسيارى از علما ، از جمله : عبد اللّه بن على بلادى بحرانى (م ۱۱۴۸) ، جدش زين الدين ، حسين بن محمّد بن جعفر ماحوزى ، حسين بن على بن فلاح بحرانى ، عبد اللّه بن صالح سماهيجى و احمد بن عبد اللّه بن حسن بلادى كسب علم نمود. وى امام جمعه و جماعت شهر مقاب بود و رياست مذهبى در امور حسبيه به او رسيد. شرح مفصّل وسائل الشيعة نيز از اوست (أعيان الشيعة ، ج ۱۰ ، ص۱۱ ؛ طبقات أعلام الشيعة ، ج ۶ ، ص ۷۰۴ ؛ لؤلؤة البحرين ، ص ۸۹ ؛ موسوعة طبقات الفقهاء ، ج ۱۲ ، ص ۳۰۲) .


تاريخ حديث شيعه در سده هاي دوازدهم و سيزدهم هجري
106

مؤمنان ، كتاب هاى بسيارى در اين باب تدوين كرده اند. بخشى از اين آثار ، در قرن دوازدهم و سيزدهم نگاشته شد كه به دليل آميختگى و ارتباط مطالب و محتواى كتاب ها در حوزه هاى اعتقادات ، آداب و اخلاق ، بدون تفكيك موضوع ، و به ترتيب زمانى معرّفى مى شوند :

قرن دوازدهم

1 . تقويم الايمان و تحقيق الايمان ، از اسماعيل بن محمّد باقر حسينى خاتون آبادى (م 1116 ق). اين كتاب ، در اثبات امامت على عليه السلام و عقايد شيعه دوازده امامى است كه مؤلّف بيشتر آن را از صحاح معروف اهل سنّت ، برگزيده است. ۱
2 . جواهر الكلام فى الخصال المحمودة فى الأنام ، از احمد بن حسن حرّ عاملى (م بعد از 1120 ق). ۲
3 . جوامع الكلم ، از سليمان بن عبد اللّه ماحوزى (م 1121 ق) . اين اثر ، شامل رواياتى در اصول دين و منقول از امام رضا عليه السلام است. ۳
4 . جمال الصالحين السالكين ، از ملّا حسن بن عبد الرزاق لاهيجى (م 1121 ق). ۴ كتاب ، شامل احاديث مربوط به فضايل ، اعمال ، محاسن اخلاق ، عبادات ، آداب و سنن در دوازده باب است. فهرست ابواب آن در الذريعة (ج 50 ، ص 130 ) آمده است. ۵

1.فهرست نسخ خطّى كتاب خانه آستان قدس رضوى ، ج ۱۴ ، ص ۱۵۳ (ش ۱۱۸۲۸).

2.أعيان الشيعة ، ج ۲ ، ص ۴۹۴.

3.فهرست نسخ خطّى مركز احياى ميراث اسلامى ، ج ۱ ، ص ۲۸۲ (ش ۱۹۴).

4.وى ، حكيم و عارف شيعى و نوه ملّا صدراست كه در قم متولّد شد ، در آن جا و نزد پدر ش ، صاحب شوارق (م ۱۰۵۱ ق) درس خواند ، سپس به عراق رفت و نزد علماى آن روز ، فقه و حديث آموخت تا در علوم به درجه اى عالى رسيد. وى كتاب هاى متعددى تأليف كرده كه بيشتر آنها در حكمت و كلام است. از ديگر آثار اوست : تحفة المسافر و شرح الصحيفة (أعيان الشيعة ، ج ۳ ، ص ۱۳۲ ؛ طبقات أعلام الشيعة ، ج ۶ ، ص ۱۷۷ ؛ روضات الجنّات ، ج ۴ ، ص ۱۹۷ ؛ رياض الجنّة ، ج ۱ ، ص ۲۰۷).

5.فهرست نسخ خطّى كتاب خانه آية اللّه مرعشى ، ج ۳ ، ص ۲۱۳ و ج ۱۴ ، ص ۱۰۱۷

  • نام منبع :
    تاريخ حديث شيعه در سده هاي دوازدهم و سيزدهم هجري
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1385
    نوبت چاپ :
    اوّل
تعداد بازدید : 76947
صفحه از 407
پرینت  ارسال به