انصارى است كه در نجف به دنيا آمد و در كربلا وفات نمود. كتاب وى ، تفسيرى مزجى و بزرگ ، نزديك به روش الصافى است ، در سه مجلّد. ۱
18 . أحسن التفاسير ، از محمّد باقر بن عبد الصاحب خشتى دوانى (ق 13 ق). مؤلّف به نقل روايات اهل بيت عليهم السلام بسنده كرده است. او ابتدا تا آخر تفسير سوره فاتحه را به طور مفصّل نوشته است. سپس ، از اتمام آن صرف نظر نموده و تفسيرى مختصرتر نوشته و آن را به فارسى ترجمه كرده است. ۲
با توجّه به محدود بودن روايات تفسيرى و اين كه دانشمندان قرون گذشته نيز در عرصه تفسير روايى آثارى داشته اند ، نگارش اين تعداد تفسير ، قابل تحسين است . قابل توجّه اين كه برخى از اين تفاسير ، مانند بحر العرفان و معدن الإيمان از ملّا محمّد صالح قزوينى به جمع آورى همه روايات تفسيرى اهل بيت عليهم السلام پرداخته اند.
4 ـ 3 ـ 2 . ادعيه و زيارات
دعا ، در لغت به معناى استغاثه ، به يارى طلبيدن ، عبادت ، و درخواست عفو و رحمت از خدا آمده است و از آن جهت كه اين درخواست ها از سوى انسان ، معمولاً با تعابيرى همچون : «يا اللّه » و «يا رب» و... شروع مى شود ، «دعا» ناميده شده و جمع آن ، ادعيه است. ۳
و در اصطلاح اهل شرع ، دعا به معناى گفتگو كردن با حق تعالى به نحو طلب ، حاجت و درخواست حلّ مشكلات از درگاه او ، و يا به نحو مناجات و ياد صفات جلال و جمال ذات اقدس اوست ۴ و به معناى خواندن جمله هاى منقول از پيامبر اكرم و امامان معصوم عليهم السلام در اوقات معيّن يا نامعين براى طلب آمرزش و بر آورده شدن
1.همان ، ج ۳ ، ص ۱۲۳ (ش ۴۱۳).
2.همان ، ج ۱ ، ص ۲۸۶ (ش ۱۴۹۷).
3.لسان العرب ، ذيل «دعاء».
4.المصباح المنير، ص۱۶ ـ ۱۷: براى اطّلاع بيشتر نسبت به نقش دعا در زندگى انسان، رك: همان، ص ۱۳ ـ ۳۴.
