اكرم آغاز شده و پس از ايشان ، در دوران ائمه عليهم السلام ادامه يافته و به غيبت صغرا ختم گرديده است. در طول اين مدّت ، اصحاب ائمه، احاديث مشتمل بر دعا را ، همچون ساير سخنان آن بزرگواران در اصول و احكام دين ، با احتياط تمام در دفاتر و كتاب هاى خود به نگارش در مى آوردند و تلاش مى كردند تا الفاظ دعاهاى مأثور از ائمه عليهم السلام از تغيير و تبديل ، در امان بماند . بدين وسيله ، در ميان اصول و كتاب هاى روايى اصحاب ائمه عليهم السلام تعدادى از آنها به دعا اختصاص يافت. ^۱
دانشمندان شيعه نيز در قرون مختلف ، همواره نسبت به دعاهاى مأثور ، اهتمام ورزيده اند و كتاب هايى را در اين مورد ، تدوين نموده اند و يا به شرح و تفسير پاره اى از ادعيه پرداخته اند. توجّه به اين كار در دو قرن دوازدهم و سيزدهم نيز چشمگير است و آثار قابل توجّهى به گردآورى يا شرح دعاهاى مأثور ، اختصاص يافته است كه بسيارى از دعاهاى مندرج در اين كتب ، با ترتيب و تنظيم خاصّى در تأليفات قرن اخير به چاپ رسيده و بخشى از آنها نيز به صورت نسخه هاى دست نويس در كتاب خانه هاى مهم ، موجود است. در اين جا اين آثار را به ترتيب زمانى مى آوريم.

قرن دوازدهم

1 . الأدعية الكافية ، از نور الدين محمّد بن شاه مرتضى كاشانى (م 1115 ق). ^۲
2 . تحفة الرضا عليه السلام ، از محمّد حسين بن مرتضى قلى پيش نماز (م بعد از 1119 ق). ^۳ اين كتاب ، مكمّل هداية السالكين يا زاد السالكين مؤلّف و در بيان مسائل حج

حاجات ، نيز آمده است. ^۱
حاجى خليفه ، در كشف الظنون آورده است:
علم ادعيه و اوراد . در اصطلاح ، علمى است كه از دعاهاى مأثور و وردهاى مشهور ، بحث مى كند و تصحيح ، ضبط ، روايت ، بيان خواص ، عدد تكرار ، اوقات و شرايط قرائت آن را مورد توجّه قرار مى دهد. مبادى آن ، بر علوم شرعى بنا شده و غرض از آن ، شناخت ادعيه است ، تا با به كار بردن آنها به فوايد دينى و دنيايى برسند. به جهت استمداد اين علم از كتب احاديث ، از فروع علم حديث ، شمرده مى شود. ^۲
البته بايد دانست كه دعاهاى نقل شده از ائمه اطهار ، تنها به شرطى كه از قواعد روايت تبعيت كند ، مصداق حديث خواهد بود و ممكن است همانند ديگر متون حديثى ، اقسام مختلفى چون: مسند ، مُرسَل ، مرفوع ، صحيح و ضعيف داشته باشد.
خداوند متعال ، در قرآن كريم ، نسبت به دعا توجّه ويژه اى دارد . در برخى از آيات ، بندگان خود را به دعا امر كرده ^۳ و در آياتى ، دعاى بندگان را موجب عنايت پروردگار به آنان دانسته است. علاوه بر آن ، آيات بسيارى از قرآن كريم به نقل دعاهاى پيامبران الهى و مؤمنان و بندگان صالح خدا ، اختصاص يافته است. ^۴
در روايات اهل بيت عليهم السلام نيز دعا ، جايگاه والايى دارد. پيامبر خدا ، دعا را سلاح مؤمن ، ستون دين و نور آسمان ها و زمين دانسته ^۵ و ترك آن را گناه شمرده است. ^۶
بنا به گزارش صاحب الذريعة ، اين توجّه و اهتمام نسبت به دعا ، از دوره پيامبر