اين حديث ، در ميان خاصّه و عامه ، مشهور و مستفيض است ؛ بلكه برخى گفته اند متواتر است. ۱
ـ برخى نيز اين حديث را ضعيف دانسته اند
شرف الدين نَوَوى ، درباره آن مى گويد :
حافظان حديث ، در ضعيف دانستن اين حديث ، اتّفاق نظر دارند ، گرچه طرق روايت آن ، بسيار است. ۲
حاجى خليفه نيز مى گويد :
از طرق بسيار و به روايات متنوّع ، وارد شده است كه پيامبر خدا فرمود : «هر كس چهل حديث حفظ كند...» و [محدّثان ]در عين فراوانى طرق نقل ، به اتّفاق ، آن را ضعيف شمرده اند. ۳
البته اين دو دانشمند ، هر دو از عالمان اهل سنّت هستند و سخن آنان مبنى بر اتّفاق نظر بر ضعف حديث اربعين ، بيان كننده نظر دانشمندان سنّى است.
ـ برخى معتقدند كه ضعف اين حديث ، قابل جبران است
از جمله صاحبان اين ديدگاه ، ملّا اسماعيل خواجويى (م 1173 ق) است . وى مى گويد :
گرچه در بين رجال سند اين حديث ، افراد مجهول و غير قابل اعتماد نيز هست ؛ ليكن همه آنها چنين نيستند و افراد قابل اعتماد نيز در سلسله سندها وجود دارد و با فرض ضعيف شمردن سند ، شهرتى كه در ميان شيعه و سنّى از گذشته تاكنون به هم زده است ، اين ضعف را جبران مى كند. ۴
به هرحال ، اين مضمون ، سبب گرديده كه دانشمندان مسلمان ، بخصوص
1.بحار الأنوار ، ج ۲ ، ص ۱۵۷.
2.الاربعين النووية ، ص ۳ ـ ۴.
3.كشف الظنون ، ج ۱ ، ص ۵۲.
4.الأربعون حديثا ، ص ۶ (مقدّمه مؤلّف) .
