9 . شرح الاستبصار ، از سيّد محسن بن حسن حسينى اعرجى (1130 ـ 1227 ق) ۱ .شرح برخى ابواب كتاب صلات الاستبصار است. ۲
10 . شرح الاستبصار ، از عبد الرضا طفيلى نجفى (م بعد از 1305 ق). ۳
دو . شرح و حاشيه نويسى بر «نهج البلاغة» ۴
كتاب گُهربار نهج البلاغة كه حاوى خطبه ها ، نامه ها و سخنان كوتاهى از امام على عليه السلام است و لقب «برادر قرآن» گرفته است ، همواره مورد توجّه دوستداران وپيروان اهل بيت عليهم السلام بوده است. از اين رو ، بر همه يا قسمتى از آن ، شرح هاى متعدّد نگاشته اند ، جز شرح چند خطبه ـ كه در قسمت مربوط به شرح يك خطبه مى آيد ـ ساير شروح بر كل يا قسمتى از نهج البلاغه را در اين جا مى آوريم.
قرن دوازدهم
1 . الحواشى الضافية و الموازين الوافية ، از سيّد نعمة اللّه جزايرى (م 1112 ق). تعليقاتى است بر نهج البلاغة ، به روش «قوله قوله» كه به عنوان حاشية نهج البلاغة نيز از آن ياد شده است. ۵
2 . نصايح الملوك ، از ابو الحسن بن محمّد طاهر فتونى (م 1138 ق). شرح فرمان على عليه السلام به مالك اشتر است. ۶
1.وى ، فقيه ، اصولى ، اديب ، شاعر ، زاهد و عابد شيعى است كه در بغداد به دنيا آمد ، بعد از سى سالگى شيفته علم گرديد ، تجارت را رها كرد و به نجف و كربلا رفت و نزد محمّد باقر بن محمّد اكمل و سيّد محمّد مهدى بحر العلوم ، كسب علم كرد ، سپس در كاظمين ساكن شد و به تدريس و تأليف مشغول گرديد و آوازه اش بلند شد. سيّد عبد اللّه شبّر و سيّد محمّد باقر شفتى از شاگردان او هستند. عدة الرجال نيز از اوست (أعيان الشيعة ، ج ۹ ، ص ۴۹ ؛ روضات الجنّات ، ج ۶ ، ص ۱۰۴ ؛ موسوعة طبقات الفقهاء ، ج ۱۳ ، ص ۴۳۹).
2.الذريعة ، ج ۱۳ ، ص ۸۶.
3.همان ، ص ۸۴.
4.براى اطّلاع بيشتر ، رك: الغدير ، ج ۴ ، ص ۱۹۰ (ش ۴۰ ـ ۵۱).
5.همان ، ج ۷ ، ص۱۱۱ (ش ۵۸۶) و ج ۱۴ ، ص ۱۵۲.
6.الذريعة ، ج ۲۴ ، ص ۱۷۱ ؛ فهرست نسخ خطّى كتاب خانه مدرسه سپه سالار ، ج ۲ ، ص ۳۲ و ج ۵ ، ص ۷۱۵.
