193
تاريخ حديث شيعه در سده هاي دوازدهم و سيزدهم هجري

25 . شرح صحيفة سجاديه ، از [محمّد بن] سليمان تنكابنى (م 1310 ق). ترجمه و شرح مختصرى از صحيفه است. ۱
26 . شرح صحيفه ، از مصطفى بن محمّد خويى (ق 13 ق). ۲

چهار . شرح و حاشيه نويسى بر ديگر كتاب هاى حديثى

علاوه بر كتب چهارگانه حديث شيعه و دو كتاب گران بهاى نهج البلاغه و صحيفه سجّاديه ، ديگر كتاب هاى حديثى نيز به وسيله دانشمندان شيعه مورد توجّه قرار گرفته و بر آنها نيز شرح و حاشيه نوشته اند. سهمى از اين فعّاليت به قرن دوازدهم و سيزدهم اختصاص دارد كه به ترتيب زير بدانها مى پردازيم.

شرح و حاشيه بر «الوافى»

الوافى ، از جوامع حديثى شيعه در دوره متأخّر است كه به وسيله ملّا محسن فيض كاشانى (م 1091 ق) تدوين شده است. در اين كتاب ، احاديث كتب اربعه ، بجز مكرّرات ، با تبويب خاصّى گرد آمده است. بر اين جامع حديثى نيز شرح و حاشيه هايى چند توسّط دانشمندان شيعه در قرون دوازدهم و سيزدهم ، نگاشته شده است ، از جمله:
1 . الحاشية على الوافى ، از فضل اللّه بن محمّد شريف كاشانى (ق 12 ق). شامل حاشيه بر كتاب عقل و علم الوافى است و بيشتر به شرح متن احاديث ، اختصاص دارد و گاه به اسانيد نيز مى پردازد.
2 . الحاشية على الوافى ، از عبد اللّه بن عيسى افندى (م 1130 ق). ۳

1.همان ، ج ۴ ، ص ۱۳۵ (ش ۱۳۶۱).

2.فهرست نسخ خطّى كتاب خانه آستان قدس رضوى ، ج ۱۵ ، ص ۳۰۹.

3.أعيان الشيعة ، ج ۸ ، ص ۶۵.


تاريخ حديث شيعه در سده هاي دوازدهم و سيزدهم هجري
192

18 . رياض العارفين ، از شاه محمّد بن محمّد شيرازى دارابى (ق 12 ق). شرح مزجى مختصرى بر صحيفه سجّاديه است و در آن ، بيشتر به ضبط نسخه صحيح و جنبه هاى ادبى اهتمام شده است. ۱
19 . شرح الصحيفة السجّادية ، از محمّد بن محمّد رضا مشهدى قمى (ق 12 ق). ۲
20 . شرح الصحيفة السجّادية ، از حسن بن عباس بن محمّد بلاغى ربعى نجفى (م ق12 ق). ۳

قرن سيزدهم

21 . اللوامع (لوامع الأنوار) العرشية فى شرح الصحيفة السجادية ، از سيّد ميرزا محمّد باقر بن محمّد طبيب موسوى شيرازى ملّا باشى (م 1229 ق). شرح مزجى بسيار مفصّلى ، شامل مطالب فلسفى است كه به شرح سيّد على خان مدنى نزديك است و به گفته برخى از اهل فضل ، از شرح ابن ميثم ، دقيق تر است. ۴ اين كتاب ، چاپ شده است.
22 . شرح الصحيفة ، از محمّد باقر حسينى فارسى شيرازى (م بعد از 1231 ق). ۵
23 . شرح الصحيفة ، از محسن بن احمد شامى حسينى يمانى زيدى (م 1251 ق). ۶
24 . آمال العارفين فى شرح صحيفة سيّد الساجدين ، از عبد الوهاب بن محمّد صالح بَرَغانى قزوينى (م ح 1295 ق). شرحى مزجى و بسيار مفصّلى است حاوى احاديث ، گفته هاى فلسفى ، عرفانى و نظريات سيّد على خان مدنى. ۷

1.همان ، ج ۵ ، ص ۲۴۰ (ش ۱۸۵۶).

2.همان ، ج ۲۶ ، ص ۱۵۱ (ش ۱۰۱۸۹) و ج ۷ ، ص ۱۰۸ (ش ۲۵۲۲) ؛ فهرست نسخ خطّى كتاب خانه آستان قدس رضوى ، ج ۱۵ ، ص ۳۱۳ (ش ۱۰۱۲۰) ؛ الذريعة ، ج ۱۳ ، ص ۳۵۷.

3.أعيان الشيعة ، ج ۵ ، ص ۱۲۹ (ش ۳۱۴).

4.الذريعة ، ج ۱۸ ، ص ۳۶۲ ؛ فهرست نسخ خطّى كتاب خانه آية اللّه مرعشى ، ج ۱۳ ، ص ۵۲۱ (ش ۵۰۵۴).

5.الذريعة ، ج ۱۳ ، ص ۲۴۷.

6.همان ، ص ۳۵۶.

7.فهرست نسخ خطّى كتاب خانه آية اللّه مرعشى ، ج ۲۳ ، ص ۴۲ (ش ۸۸۵۴).

  • نام منبع :
    تاريخ حديث شيعه در سده هاي دوازدهم و سيزدهم هجري
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1385
    نوبت چاپ :
    اوّل
تعداد بازدید : 65665
صفحه از 407
پرینت  ارسال به