203
تاريخ حديث شيعه در سده هاي دوازدهم و سيزدهم هجري

آن را به روايت احتجاج به صورت مزجى شرح مى دهد و به موارد اختلاف خطبه نيز اشاره مى نمايد. ۱
6 . شرح خطبة التُّطُنجية ، از سيّد كاظم بن قاسم رشتى (م 1263 ق). شرحى مفصّل و پُر از معمّاست به روش شيخيه. اين خطبه ، منسوب به امام على عليه السلام است اين شرح به سال 1270 ق ، در تبريز چاپ سنگى شده است. ۲
7 . شرح خطبة الرضا عليه السلام فى التوحيد ، از حسن بن على گوهرى قراچه داغى (م بعد از 1261 ق). ۳ شرح خطبه اى است از عيون أخبار الرضا عليه السلام . ۴
8 . الخطبة الشقشقية و شرحها ، از سيّد كاظم بن قاسم رشتى (م 1263 ق). اين اثر در سال 1377 ق ، در تبريز ، در ضمن مجموعه رسائل وى ، چاپ سنگى شده است.
9 . شرح خطبه شقشقيه ، از محمّد تقى بن مير مؤمن (م 1270 ق). اين كتاب ، به نظم است. ۵
10 . شرح خطبه شقشقيه ، از ملّا هادى بنابى (م 1281 ق). ۶
11 . شرح خطبة اللمة ، از ملّا هادى بنابى. ۷
12 . شرح الخطبة الزينبية ، از ملّا هادى بنابى. شرح خطبه حضرت زينب عليهاالسلام در مجلس يزيد در شام است. ۸

1.الذريعة ، ج ۱۳ ، ص ۲۲۴ و ج ۱۸ ، ص ۵۸ (ش ۶۶۱).

2.فهرست نسخ خطّى كتاب خانه آستان قدس رضوى ، ج ۱۴ ، ص ۲۹۱ ؛ معجم المطبوعات العربية ، ص ۳۰۰ .

3.وى ، از فقهاى شيعه است كه در كربلا ، نزد شيخ احمد احسايى و سيد كاظم رشتى درس خواند است. شرح بعض الاحاديث نيز از اوست (أعيان الشيعة ، ج ۵ ، ص ۲۰۹ ؛ الذريعة ، ج ۳ ، ص ۸۰ ؛ موسوعة طبقات الفقهاء ، ج ۱۳ ، ص ۱۹۳).

4.الذريعة ، ج ۱۳ ، ص ۲۲۱.

5.فهرست نسخ خطّى كتاب خانه آية اللّه مرعشى ، ج ۲۸ ، ص ۴۸۸ ، (ش ۱۱۲۹۴) .

6.الذريعة ، ج ۱۳ ، ص ۲۲۲ (ش ۷۹۰) .

7.همان ، ص ۲۲۵ (ش ۷۷۹).

8.همان ، ص ۲۲۱ (ش ۷۸۵) .


تاريخ حديث شيعه در سده هاي دوازدهم و سيزدهم هجري
202

زهرا عليهاالسلام و خطبه همّام در وصف پرهيزگاران و برخى خطبه هاى ديگر را مى توان نام برد.
پاره اى از شروح اين خطبه ها كه در قرن دوازدهم و سيزدهم نوشته شده اند ، به ترتيب زمانى عبارت اند از:
1 . شرح خطبة الاستسقاء ، از سليمان بن عبد اللّه ماحوزى (م 1121 ق). ۱
2 . شرح خطبه قاصعه ، از عبد الكريم بن محمّد يحيى قزوينى (م 1135 ق). ۲
3 . شرح خطبه همّام ، از مير آصف حسينى (قزوينى) (م ح 1136 ق) ۳ . ۴
4 .شرح بعض خطب أمير المؤمنين: از محمّد على بن ابى طالب ، حزين لاهيجى (م1103 ـ 1180 ق). ۵
5 . كشف المحجّة فى شرح خطبة اللمّة ، از سيّد عبد اللّه بن محمد رضا شبّر (م 1242 ق). مؤلّف ، در وجه نام گذارى اين خطبه به «خطبة اللمّة» مى گويد:
سُمّيت بها لأنّها خطَبَتها فى المسجد فى لَمّة من النساء.
[خطبة اللمّة] ناميده شده است ، زيرا [زهرا عليهاالسلام] آن را در مسجد در ميان جمعيتى از زنان ، ايراد فرمود» .
بايد گفت كه زهرا عليهاالسلام همراهانى از زنان داشت ، نه اين كه خطبه تنها براى زنان ايراد گرديد .
وى ، در ابتدا اسانيد خطبه را از طرق مخالف و موافق ، ذكر مى كند. سپس ، متن

1.الذريعة ، ج ۱۳ ، ص ۲۱۷.

2.الذريعة ، ج ۱۴ ، ص ۱۳۳ ؛ فهرست نسخ خطّى كتاب خانه سپه سالار ، ج۲ ، ص۱۱۲.

3.وى ، در اواخر قرن يازدهم و اوايل قرن دوازدهم ، در قزوين و اصفهان ، نزد علماى بزرگ ، درس خواند و در تفليس و ايروان به تدريس پرداخت. ترجمه و شرح حديث الاحتجاج نيز از اوست . (أعيان الشيعة ، ج ۲ ، ص ۸۷ ؛ الذريعة ، ج ۱۳ ، ص ۲۲۶ و ج ۱۴ ، ص ۱۱۳ ؛ فهرست نسخ خطّى كتاب خانه آستان قدس رضوى ، ج ۱۴ ، ص ۱۳۰).

4.الذريعة ، ج ۱۳ ، ص۲۲۵ و ج ۱۴ ، ص۱۱۳ .

5.مفاخر اسلام ، ج ۷ ، ص ۲۳۲.

  • نام منبع :
    تاريخ حديث شيعه در سده هاي دوازدهم و سيزدهم هجري
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1385
    نوبت چاپ :
    اوّل
تعداد بازدید : 76952
صفحه از 407
پرینت  ارسال به