233
تاريخ حديث شيعه در سده هاي دوازدهم و سيزدهم هجري

10 . شرح دعاء عرفه ، از سيّد ماجد بن ابراهيم حسينى (زنده در 1152 ق). ۱ شرح جمله «ها أنا أتوسّل إليك بفقرى اليك...» است. ۲
11 . شرح دعاى عرفه ، از محمّد على بن ابى طالب زاهدى لاهيجى گيلانى (م 1180 ق). ۳
12 . كنوز المعرفة فى شرح دعاء عرفه ، از سيّد على اكبر بن نصر اللّه شيرازى (مولوى) (ق 13 ق). شامل مسائل ادبى ، لغوى ، بلاغى ، امثال و حِكَم ، و آيات و روايات است. ۴

شرح دعاى كميل

سيّد بن طاووس در كتاب إقبال الأعمال ، چنين نقل مى كند :
كميل بن زياد مى گويد: با مولايم امير مؤمنان ، در مسجد بصره بودم. گروهى از اصحاب نيز با وى بودند. يكى از آنان گفت: [معناى ]گفته خداى عز و جل : «فِيهَا يُفْرَقُ كُلُّ أَمْرٍ حَكِيمٍ» ۵ چيست؟ فرمود : «شب نيمه شعبان. سوگند به آن كه جانم در دست اوست ، هيچ بنده اى نيست ، مگر اين كه آنچه از خوبى و بدى بر او جارى مى شود ، در شب نيمه شعبان براى او تا چنين شبى در سال آينده قسمت مى شود ؛ و هيچ بنده اى آن را احيا ندارد و با دعاى خضر عليه السلام دعا نكند ، مگر اين كه پاسخ داده شود».
وقتى امام عليه السلام برگشت ، رفتم درِ خانه ايشان را زدم . فرمود: «چه چيز تو را اين جا آورد ، اى كميل؟».
گفتم: دعاى خضر ، اى امير مؤمنان!
فرمود: «بنشين ، كميل! وقتى اين دعا را حفظ كردى ، هر شب جمعه ، يا ماهى

1.وى در كاشان اقامت داشت و به تدريس مشغول بود. او در آثارش بيشتر به حلّ مسائل پيچيده فلسفى پرداخته است (تراجم الرجال ، ج ۱ ، ص ۴۲۰).

2.فهرست نسخ خطّى كتاب خانه آية اللّه مرعشى ، ج ۱۶ ، ص ۲۶ (ش ۶۰۲۵).

3.الذريعة ، ج ۱۳ ، ص ۲۵۸ ؛ مفاخر اسلام ، ج ۷ ، ص ۲۰۷ ـ ۳۵۱.

4.فهرست نسخ خطّى كتاب خانه آية اللّه مرعشى ، ج ۲۲ ، ص ۲۴ (ش ۸۴۳۰).

5.الدخان ، آيه ۴.


تاريخ حديث شيعه در سده هاي دوازدهم و سيزدهم هجري
232

(م 1242 ق). ۱
5 . شرح دعاء السمات ، از سيّد كاظم رشتى (م 1259 ق). شرحى است به روش شيخيه كه مؤلّف در سال 1238 ق ، از نگارش آن ، فراغت يافته است. اين اثر به سال 1277 ق، ضمن مجموعه رسائل شارح ، در تبريز چاپ شده است. ۲
6 . شرح دعاء السمات ، از حسن بن محمّد باقر قره باغى (م بعد از 1261 ق). ۳ نسخه آن در كتاب خانه آية اللّه مرعشى موجود است .
7 . مفتاح النجاة فى شرح دعاء السمات ، از محمود بن محمّد على كرمانشاهى (م 1269 يا 1271 ق). شرح مفصّلى است. ۴
8 . شرح دعاء السمات ، از درويش على بن حسين بغدادى (م 1277 ق). ۵
9 . دُرّ منثور در شرح دعاى شبور ، از عبد الجليل بن نصر اللّه (ق 13 ق). همان دعاى سمات است. ۶

شرح دعاى عرفه

اين دعا از حضرت امام حسين عليه السلام است و از آن معدنِ علم و معرفت ، در روز عرفه صادر شده است. در فقرات مختلف اين دعا ، تلاطم امواج درياى توحيد و ربوبيّت و بندگى مشهود است. اين دعاى شريف در كتب معتبرى مانند البلد الأمين (ص 246 ـ 258) و بحار الأنوار ، ج 95 ، ص 216 آمده است. از جمله شروح آن در دوره مورد بحث ، موارد زير را مى توان نام برد:

1.همان ، ج ۱۳ ، ص ۲۵۰.

2.فهرست نسخ خطّى كتاب خانه آية اللّه مرعشى ، ج ۲۵ ، ص ۱۹۷ (ش ۹۹۰۳).

3.الذريعة ، ج ۱۳ ، ص ۲۴۶ .

4.فهرست نسخ خطّى كتاب خانه آية اللّه مرعشى ، ج ۸ ، ص ۶۵ (ش ۲۸۶۱) و ج ۱۹ ، ص ۱۲۳ (ش ۷۳۲۲۰).

5.الذريعة ، ج ۱۳ ، ص ۲۵۰.

6.فهرست نسخ خطّى كتاب خانه آية اللّه مرعشى ، ج ۶ ، ص ۲۷۶ (ش ۲۳۹۵).

  • نام منبع :
    تاريخ حديث شيعه در سده هاي دوازدهم و سيزدهم هجري
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1385
    نوبت چاپ :
    اوّل
تعداد بازدید : 66351
صفحه از 407
پرینت  ارسال به