235
تاريخ حديث شيعه در سده هاي دوازدهم و سيزدهم هجري

فِى القُبُورِ وِ مِنِ النَّدَامَةِ يَوْمَ القِيَامَةِ...». ۱
شرح هاى نوشته شده بر اين دعا در قرن هاى مورد بحث ، اينهاست:
1 . شرح دعاء العديلة ، از محمّد بن عبد النبى اخبارى (م 1232 ق). شارح ، آن را به طور كامل در كتابش ميزان التمييز ، به فارسى آورده است. ۲
2 . شرح دعاء العديلة ، از ملّا على خداوردى تبريزى (م بعد از 1246 ق). ۳ شارح ، در سال 1246 ق ، در نجف اشرف از نگارش آن ، فراغت يافته است. ۴
3 . شرح دعاء العديلة ، از محمّد تقى بن مير مؤمن حسينى قزوينى (م 1270 ق). ترجمه و شرح كوتاهى است. ۵
4 . العقائد الناجية ، از حسين بن جهانگير ميرزا (ق 13 ق). اين اثر ، ترجمه و شرح دعاى عديله است. ۶
5 . شرح دعاء العديلة (نجاة المؤمنين) ، از محمّد على بن صادق نجفى نيشابورى (ق 13 ق). ۷

شرح زيارت جامعه

زيارت جامعه كبيره ، از جمله زيارت نامه هاى معتبر ، بسيار پُر محتوا و سرشار از معارف الهى و انوار تابان مقام امامت و ولايت است كه براى همه امامان معصوم عليهم السلام ،

1.رك: تهذيب الأحكام ، ج ۳ ، ص ۸۸ ؛ المصباح ، كفعمى ، ص ۵۷۳ ؛ إقبال الأعمال ، ص ۱۷۵ و ۶۳۲ ؛ بحار الأنوار ، ج ۸۴ ، ص ۳۰۴.

2.الذريعة، ج ۱۳ ، ص ۲۵۸.

3.گويا فرزند ملّا محمّد گاوگانى است كه در سال ۱۲۴۴ ق ، در نجف بوده است. گاوگان ، از محلّه هاى تبريز است.

4.الذريعة ، ج ۱۳ ، ص ۲۵۷.

5.فهرست نسخ خطّى كتاب خانه مجلس شوراى اسلامى ، ج ۳۵ ، ص ۴۲۰ (ش ۱۲۴۶۶).

6.همان ، ص ۴۲۱ (ش ۱۲۴۶۸).

7.فهرست نسخ خطّى كتاب خانه آية اللّه مرعشى ، ج ۱۲ ، ص ۳۹ (ش ۴۴۴۶).


تاريخ حديث شيعه در سده هاي دوازدهم و سيزدهم هجري
234

يك بار ، يا سالى يك بار ، يا در دوره عمرت يك بار ، بدان دعا كن. خداوند ، تو را كفايت و يارى مى كند و تو را روزى مى دهد و آمرزش را از دست نمى دهى. اى كميل! سابقه دوستى تو برما واجب مى كند كه آنچه خواستى ، به تو ببخشيم».
سپس فرمود: «بنويس : اللّهم إنى أسألك برحمتك الّتى وسعت كلّ شى ء...». ۱
شروح دعاى كميل در قرون مورد بحث ، اينهاست:
1 . جنة الأمان فى شرح دعاء كميل ، از محسن بن محمّد رفيع رشتى (م 1290 ق). ۲
2 . شرح دعاى كميل ، از صفر على اشرفى (ق 13 ق). اين شرح با نقل مطالب فلسفى از ملاّصدرا همراه است. ۳
3 . شرح دعاى كميل ، از محمّد نجف كرمانى (ق 13 ق). ۴
4 . شرح دعاى كميل ، از محمّد بن سليمان تنكابنى (م 1310 ق). ۵

شرح دعاى عديله

شيخ عباس قمى ، از ميرزا حسين نورى چنين نقل مى كند:
دعاى معروف به «عديله» ، تأليف يكى از اهل علم است و مأثور نيست و در كتاب هاى حاملان حديث و حديث شناسان ، موجود نيست. ۶
البته در كتب معتبر حديث و دعا ، موضوع پناه بردن به خدا در عدول از اعتقادات حق به عقايد باطل در هنگام مرگ ، مطرح است و در كتاب هاى روايى دعاهايى در اين باره موجود است ، مانند: «...اللَّهُمَّ إنِّى أَعُوذُ بِكَ مِنَ العَدِيلَةِ عِنْدَ الْمَوتِ وَ مِنْ شَرِّ الْمَرجِعِ

1.إقبال الأعمال ، ص ۷۰۶.

2.تراجم الرجال ، ج ۱ ، ص ۴۲۵ ـ ۴۲۹.

3.فهرست نسخ خطّى كتاب خانه آية اللّه مرعشى ، ج ۱۳ ، ص ۱۸۵ (ش ۴۹۹۲).

4.موسوعة طبقات الفقهاء ، ج ۱۳ ، ص ۶۳۴ ؛ الذريعة ، ج ۱۳ ، ص ۲۵۹.

5.الذريعة ، ج ۱۳ ، ص ۲۵۹.

6.مفاتيح الجنان ، ذيل دعاى «عديله».

  • نام منبع :
    تاريخ حديث شيعه در سده هاي دوازدهم و سيزدهم هجري
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1385
    نوبت چاپ :
    اوّل
تعداد بازدید : 65668
صفحه از 407
پرینت  ارسال به