273
تاريخ حديث شيعه در سده هاي دوازدهم و سيزدهم هجري

هشت مجلّد است . مجلّد اوّل آن ، در احوال معصومان عليهم السلام و مساجد و مشاهد مقدّس ، مجلّد دوم ، در احوال افراد شرير ، مجلّد سوم ، در احوال موجودات عالم و مجلّد چهارم ، در احوال دانشمندان شيعه و سنّى است كه بر اساس حروف الفبا مرتّب شده است. مجلّد پنجم ، درباره شاعران عرب ، فارس و ترك ، مجلّد ششم ، درباره پادشاهان قبل و بعد از اسلام ، مجلّد هفتم ، درباره وزيران و نويسندگان ، و مجلّد هشتم ، شامل حكايت هاى نادر و مسائل پراكنده است. فهرست مطالب كتاب در مجلّد اوّل آمده است. ۱ دو مجلّد اين كتاب با تحقيق على رفيعى علا مرودشتى ، توسّط انتشارات كتاب خانه آية اللّه مرعشى در قم ، به سال 1378 ش ، منتشر گرديده است. چنان كه از عناوين مجلّدات آن بر مى آيد ، اين كتاب ، رجالىِ صرف نيست و تنها مجلّد چهارم آن به رجال نيز مربوط مى شود؛ ليكن نظر به اهميّت آن در اين جا ذكر گرديد .
73 . زبدة الرجال ، از حسن بن محمّد (م بعد از 1222 ق). مؤلّف ، از شاگردان وحيد بهبهانى است كه تا حمله وهّابيان به كربلا در سال 1216 ق ، در آن جا ساكن بود و پس از آن ، به ايران فرار نمود. به برخى نسخه هاى اين كتاب ، در الذريعة اشاره شده است. ۲
74 . رجال السيّد جواد العاملى (م 1226 ق). مؤلّف ، شاگرد سيّد بحر العلوم است و ظاهرا اين اثر ، تعليقات وى بر الفوائد الرجاليةى استادش است. ۳
75 . عدة الرجال ، از سيّد محسن بن حسن اعرجى كاظمينى (م 1227 ق). شامل هجده فايده رجالى مفصّل است. ۴ از جمله مباحث كتاب ، تاريخ اهل بيت عليهم السلام و برخى فِرَق شيعه ، جرح و تعديل ، اصحاب اجماع ، عدّه كلينى ، تمييز مشتركات و... است. عدة الرجال با عناوين ديگر مانند رجال الكاظمى و رجال السيّد محسن الأعرجى نيز ياد

1.همان ، ج ۱۱ ، ص ۳۲۳.

2.همان ، ج ۱۲ ، ص ۲۷ ـ ۲۸.

3.همان ، ج ۱۰ ، ص ۱۰۸ (ش ۲۲۴).

4.فهرست نسخ خطّى كتاب خانه آية اللّه مرعشى ، ج ۱۴ ، ص ۳۸ (ش ۵۲۴۲).


تاريخ حديث شيعه در سده هاي دوازدهم و سيزدهم هجري
272

عناية اللّه قهپايى ، الحاوى جزايرى ، نقد الرجال تفرشى ، أمل الآمل شيخ حرّ عاملى و چند منبع ديگر.
روش مؤلّف در اين كتاب ، چنين است كه ابتدا به ذكر مواليد پيامبر اكرم و ائمه اطهار عليهم السلام مى پردازد . سپس ، رجال را به ترتيب نام و بر اساس حروف الفبا معرّفى مى كند. اين نام ها از آدم ابوالحسين آغاز شده است ، سپس به ذكر كنيه ها و در پى آن ، به لقب ها مى پردازد و در ادامه ، راويان زن را معرّفى مى نمايد. وى ، كتاب را با يك خاتمه ، شامل دوازده فايده رجالى كه از رجال الكبير اخذ نموده ، به پايان مى برد. ۱ اين كتاب ، در هفت مجلّد ، توسّط مؤسسة آل البيت لإحياء التراث ، تحقيق و به سال 1416 ق ، منتشر گرديده است.
69 . حاشية على نقد الرجال ، از محمّد على بن محمّد باقر كرمانشاهى (1144 ـ 1216 ق). ميرزا حسين نورى در خاتمه مستدرك الوسائل از آن ، بسيار نقل كرده است. ۲
70 . معترك الأقوال فى أحوال الرجال ، از محمّد على بن محمّد باقر كرمانشاهى. ۳
71 . رسالة فى أحوال الصحابة ، از محمّد على بن محمّد باقر كرمانشاهى ۴ كه از آن به عنوان رجال آقا محمّد على ، نيز ياد شده است . ۵
72 . رياض الجنة ، از محمّد حسين بن عبد الرسول حسينى زنوزى (1172 ـ 1218 ق). اين كتاب ، در تاريخ ، تراجم و رجال است و شيخ آقا بزرگ نقل كرده كه

1.فهرست نسخ خطّى كتاب خانه آية اللّه مرعشى ، ج ۳ ، ص ۲۶۸ (ش ۱۰۹۱) و ج ۱۸ ، ص ۳۱۱ (ش ۳۰۸۸) و ج ۲۶ ، ص ۴۴ (ش ۱۰۰۵۹) و ج ۱۴ ، ص ۶۲ (ش ۵۲۷۴) و ص ۲۷۹ (ش ۵۵۰۳) ؛ فهرست نسخ خطّى كتاب خانه مجلس شوراى اسلامى ، ج ۳۸ ، ص ۴۰۸ (ش ۱۴۲۸۳) ؛ الذريعة ، ج ۲۳ ، ص ۱۳ .

2.الذريعة ، ج ۶ ، ص ۲۲۸ (ش ۱۲۷۹).

3.همان ، ج ۲۱ ، ص ۲۰۹ (ش ۴۶۵۰) و ج ۱۰ ، ص ۱۳۴.

4.همان ، ج ۱۰ ، ص ۱۳۴ .

5.همان جا .

  • نام منبع :
    تاريخ حديث شيعه در سده هاي دوازدهم و سيزدهم هجري
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1385
    نوبت چاپ :
    اوّل
تعداد بازدید : 78141
صفحه از 407
پرینت  ارسال به