295
تاريخ حديث شيعه در سده هاي دوازدهم و سيزدهم هجري

5 . منتخب شرح نهج البلاغة به نام التقاط الدرر النخل ، از محمّد بن حاج قنبر كور على مدنى كاظمى (م ح 1300 ق). اين كتاب ، گزيده شرح نهج البلاغةى ابن ابى الحديد است كه شامل مباحث مربوط به اخلاق ، حكم و آداب است. ۱
6 . رموز التفاسير الواقعة فى الكتب الأربعة ، از على اصغر بن محمّد يوسف قزوينى (ق 12 ق) ۲ . ۳
7 . فهرس ما فى البحار ، از سيّد محمّد بن احمد حسينى لاهيجانى (م بعد از 1120 ق). ۴ كتاب هايى كه در بحار الأنوار از آنها نقل شده ، در 27 باب ، معرّفى گرديده اند . ۵
8 . مختصر جلاء العيون ، از آقا على اكبر ، خواهر زاده علّامه مجلسى كه در ماه رمضان 1123 ق ، از نگارش آن ، فراغت يافته است. ۶
9 . ترتيب معانى الأخبار ، از داوود بن حسن بن يوسف اوالى بحرانى .مؤلّف ، شاگرد عبد اللّه بن صالح سماهيجى (م 1135 ق) است و كتاب را بر اساس ترتيب حروف الفبا سامان داده است. ۷

1.الذريعة ، ج ۲ ، ص ۲۴۱ و ج ۱۴ ، ص ۱۴۶ و ج ۲۲ ، ص ۴۱۴.

2.وى ، نزد فضلاى قزوين ، از جمله برادرش محمّد باقر و رضى الدين محمّد و ميرزا خليل بن غازى قزوينى درس خواند. ميرزا محمّد اخبارى ، او را ستوده است. برخى ، اين ستايش را دليل يكى بودن مسلك فكرى آن دو دانسته و آنها را اخبارى معرّفى كرده اند. سفينة النجاة (معروف به المقالات الخمس) در ادعيه و زيارات نيز از اوست (أعيان الشيعة ، ج ۸ ، ص ۱۲۷).

3.أعيان الشيعة ، ج ۸ ، ص ۱۲۷.

4.وى ، فقيه و دانشمند شيعى و از شاگردان علّامه مجلسى است كه به حديث و علوم آن ، اهتمام داشته ، چنان كه به تبحّر در اخبار ، مشهور بوده است. وى ، در لاهيجان ، حوزه علمى و تدريس داشته است و ملّا عبد النبى طسوجى از شاگردان اوست. شرح حديث «ثلاثة لا أدرى أيّهم أعظم أجرا» و نيز شرح حديث : «فإن قال فلم جعل الصوم» از وى ، معرّفى شد (تراجم الرجال ، ج ۱ ، ص ۴۴۷ و ج ۲ ، ص ۳۶۶).

5.فهرست نسخ خطّى كتاب خانه آية اللّه مرعشى ، ج۲ ، ص۲۳۵ ، ۶۳۵ و ج۱۸ ، ص۴۶ (ش ۶۸۵۶) .

6.الذريعة ، ج ۲۰ ، ص ۱۹۳ (۲۵۳۳).

7.الذريعة ، ج ۴ ، ص ۷۰ (ش ۲۸۶).


تاريخ حديث شيعه در سده هاي دوازدهم و سيزدهم هجري
294

برخى از دانشمندان شيعه ، به تهيه فهرست ، منتخب ، خلاصه و يا مستدرك براى كتاب هاى جامع ، دست زده اند كه نمونه هاى زير ، محصول اين تلاش هاست:
1 . مستدرك الوافى ، از نور الدين محمّد هادى بن شاه مرتضى كاشانى اخبارى (م 1115 ق). ۱ رواياتى كه در بحار الأنوار آمده و فيض كاشانى در الوافى ذكر نكرده ، با همان ترتيب الوافى در اين كتاب ، مرتّب شده است . به عبارت ديگر ، ترتيب بحار الأنوار به روش الوافى ، با حذف مكرّرات و در چهارده مجلّد است .
2 . دُرَر البحار المصطفى من بحار الأنوار (منتخب بحار الأنوار) ، از نور الدين محمّد هادى بن شاه مرتضى كاشانى اخبارى. سه مجلّد اين كتاب به پايان رسيده است. مجلّد اوّل ، شامل ابواب عقل و جهل تا آخر معاد است. مجلّد دوم ، در مناقب اصحاب كساء تا آخر باب رجعت است و مجلّد سوم ، در امامت است. ۲ اين مجلّد ، به اهتمام ابو القاسم خوانسارى و محمّد صادق حسينى به سال 1301 ق ، در تهران ، چاپ سنگى شده است. ۳
3 . منتخب بحار الأنوار ، از محمّد صادق بن محمّد زمان كاشانى (ق 12 ق). مؤلّف ، در اين كتاب ، آيات مندرج در بحار الأنوار و پاره اى از احاديث را حذف نموده است و آن را در سال 1130 ق ، به پايان رسانده است. ۴
4 . منتخب شرح نهج البلاغه ى حديدى ، از سلطان محمود بن غلامعلى طبسى (ق 12 ق). ۵

1.وى ، فقيه ، اصولى ، محدّث ، اديب و متكلّم شيعى است كه نزد پدرش و عمويش محمّد محسن فيض كاشانى درس خواند و از آنان ، اجازه روايت دارد. پسرش محمّد مهدى (م ۱۱۴۰ ق) و خواهر زاده اش محمّد رفيع بن محمّد رضا كاشانى و محمّد نبى كاشانى ، از شاگردان اويند. وى بعد از ۱۱۱۱ ق ، از دنيا رفته است (طبقات أعلام الشيعة ، ج ۶ ، ص ۸۰۴ ؛ موسوعة طبقات الفقهاء ، ج ۱۲ ، ص ۴۰۱ ؛ معادن الحكمة ، ج ۱ ، ص ۲۸ ، مقدمه ، به قلم مرحوم آية اللّه مرعشى).

2.الذريعة ، ج ۸ ، ص ۱۱۹ (ش ۴۴۴).

3.معجم المطبوعات العربية فى ايران ، ص ۲۹۳.

4.فهرست نسخ خطّى كتاب خانه آية اللّه مرعشى ، ج ۶ ، ص ۳۴۹ (ش ۲۳۶۴).

5.فهرست نسخ خطّى كتاب خانه آستان قدس رضوى ، ج۱۴ ، ص ۵۴۰ (ش ۱۳۸۱۷).

  • نام منبع :
    تاريخ حديث شيعه در سده هاي دوازدهم و سيزدهم هجري
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1385
    نوبت چاپ :
    اوّل
تعداد بازدید : 66427
صفحه از 407
پرینت  ارسال به