و محدّث ، تا حدّ امكان ، نام مشايخ و استادان و شاگردان وى ، به اختصار ذكر شده است . از اين جهت ، محتواى اين فصل با عنوان آن (محدّثان و مشايخ اجازه) در مجموع مطابق است .
شايان ذكر است كه نگارنده در اين نوشتار ، تنها آثار دانشمندان رشته حديث و علوم مربوط به آن (به اصطلاح ، محدّثان ) را ذكر نكرده است؛ چه ، در اين مقطع زمانى ، تعداد محدّثان به معناى دقيق كلمه ، بسيار نيست.
از سوى ديگر ، براى به دست آوردن نگاهى نسبتا جامع به وضع حديث در اين دو قرن ، بهتر است در حدّ امكان به همه آثار مربوط به آن ، اشاره شود. از اين رو ، همه دانشمندان شيعه ، اعم از فقيه ، محدّث ، حكيم ، اديب و حتى شاعر و خوش نويس كه در عرصه حديث و علوم مربوط به آن ، دستى به قلم برده و اثرى پديد آورده اند ، ياد كرده است ، به طور مسلّم ، ادّعاى استقصا نداريم ، ولى براى دستيابى به حدّاكثر آثار ، كوشش بسيار شده است.
در اين فصل ، فهرست آثار هر دانشمند ملاحظه مى شود كه موضوع پاره اى از كتاب ها و رساله ها از عنوان آنها پيداست و به موضوع برخى نيز در كنار نام آنها ، اشاره شده است. اطّلاع بيشتر درباره هر كتاب ، با رجوع به فصل و مدخل مربوط به آن به دست مى آيد. يعنى اگر صرفا كتابْ حديثى است ، به فصل دوم كه متون حديثى كه در چند بند تنظيم شده است ، مراجعه گردد و اگر شرح حديث و دعاست ، به قسمت مربوط به شرح احاديث در فصل سوم ، و اگر مربوط به رجال ، درايه و اجازه است ، هر يك را در مدخل مربوط به آن در فصل ياد شده مى توان يافت.
تا آن جا كه ميسّر بوده است ، در مورد بسيارى از آثار ، به نسخه هاى خطّى و يا چاپى آنها اشاره شده و سبك تدوين و فصول و ابواب آن ، بيان شده است ؛ گرچه در پاره اى موارد نيز جز نام كتاب ، دانستنى بيشترى به دست نيامد.
