37
تاريخ حديث شيعه در سده هاي دوازدهم و سيزدهم هجري

دوازده وجه در اين باره بيان كرده است. ۱
آية اللّه خويى رحمه الله در مقدّمه معجم رجال الحديث ، هر دو ادّعاى صحيح و قطعى الصدور دانستن تمام روايات كتب اربعه را با دلايل متعدّد ، رد كرده است. از جمله دلايل وى در ردّ ادعاى صحّت تمام احاديث الكافى ، موارد زير است:
1. شيخ كلينى ، احاديث فراوانى را از غير معصومان و از افرادى همچون: هشام بن حكم ، ابو ايوب نحوى ، اسيد بن صفوان ، اسحاق بن عمار و... نقل مى كند.
2. روايات مُرسل يا احاديثى كه در اسناد آنها راويان مجهول و دروغگو مانند ابو البخترى وجود دارد ، در الكافى يافت مى شود.
3. روايات شاذ كه دست كم به هيچ روى نمى توان به صدور آنها از معصوم عليه السلام اطمينان پيدا كرد ، در الكافى وجود دارد.
4. كسانى چون شيخ صدوق ، به صحّت تك تكِ روايات الكافى باور ندارند. ۲
وى در ردّ قطعى الصدور بودن تمام احاديث كتب اربعه نيز دلايلى دارد كه موارد زير ، از آن جمله است:
1. اصحاب امامان، گرچه در پاسدارى احاديث از نابودى ، بيشترين تلاش را از خود نشان داده اند ، امّا در دوران تقيّه مى زيستند و نتوانستند آشكارا احاديث را منتشر نمايند.
2. اگر به فرض ، اهتمام شاگردان ائمه عليهم السلام در حفظ و حراست روايات ، موجب علم شود ، در نهايت ، موجب علم به صدور اصول روايى از صاحبان آنهاست.
3. اگر به فرض ، صاحب اصل يا كتابى دروغ نبسته باشد و دچار خطا نشود ، احتمال دارد راوى از او در روايتش ، خلاف بگويد يا دچار اشتباه شود. ۳

1.الفوائد المدنية ، ص ۱۸۱.

2.معجم رجال الحديث ، ج ۱ ، ص ۲۳ ـ ۳۶ و ۷۸ ـ۹۷.

3.همان ، ص ۲۲ ـ ۳۶.


تاريخ حديث شيعه در سده هاي دوازدهم و سيزدهم هجري
36

ملّا محمّد امين استرآبادى ، در كتاب الفوائد المدنية ، به تفصيل ، اجتهاد و تمسّك به استنباطات ظنّى را رد مى كند. ۱
2. اصوليان ، ادلّه استنباط احكام را كتاب ، سنّت ، اجماع و عقل مى دانند. اخباريان ، تنها كتاب و سنّت و برخى از آنان فقط سنّت را به عنوان دليل احكام مى پذيرند و از قرآن ، جز آنچه تفسيرش از ائمه عليهم السلام وارد شده است ، قابل درك نمى دانند؛ مانند شيخ عبد اللّه بن صالح سماهيجى كه از عمل به ظاهر قرآن ، منع مى كرد و مدّعى بود كه همه قرآن ، متشابه است. ۲ در مورد سنّت نيز تنها اخبار اهل بيت عليهم السلام را حجّت مى دانند. ۳
3. اصوليان ، احاديث را به چهار قسم: صحيح ، حسن ، موثّق و ضعيف ، و اخباريان به دو قِسم صحيح و ضعيف ، تقسيم مى كنند و صحيح را به خبر محفوف به قرائن كه موجب علم به صدور آن از معصوم عليه السلام است ، تفسير مى كنند. علاوه بر ملّا محمّد امين استرآبادى در الفوائد المدنية ، ملّا محسن فيض كاشانى در الوافى ۴ و شيخ حرّ عاملى نيز در فايده نهم خاتمة وسائل الشيعة ، به تفصيل ، اصطلاح جديد در تقسيم حديث را رد كرده اند. ۵
4. اصوليان ، معتقدند كه در كتب اربعه ، انواع احاديث صحيح ، حسن ، موثّق و ضعيف وجود دارد و اخباريان ، بر اين باورند كه تمام روايات كتب اربعه ، صحيح و قطعى الصدور است ، چنان كه ملّا محمّد امين استرآبادى در كتاب الفوائد المدنية ، فصلى را به ذكر وجوه دلالت كننده بر صحّت اخبار كتب اربعه اختصاص داده و

1.الفوائد المدنية ، فصل اوّل.

2.أعيان الشيعة ، ج ۸ ، ص ۵۳ .

3.الفوائد المدنية ، ص ۴۷.

4.الوافى ، ج ۱ ، ص ۱۱.

5.وسائل الشيعة ، ج ۳۰ ، ص ۲۵۲.

  • نام منبع :
    تاريخ حديث شيعه در سده هاي دوازدهم و سيزدهم هجري
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1385
    نوبت چاپ :
    اوّل
تعداد بازدید : 77780
صفحه از 407
پرینت  ارسال به