در اين جا از ميان آثارى كه با گرد آورى متون حديث شكل گرفته است ، ابتدا جوامع بزرگ حديثى و سپس ، در بند بعدى كتاب هاى كم حجم تر را به ترتيب زمان ، مى آوريم :
1. عوالم العلوم و المعارف والأحوال من الآيات والأخبار والأقوال ، از عبد اللّه بن نور اللّه بحرانى (ق12 ق).
اين مجموعه مفصّل ، شامل يكصد «كتاب» در 128 جزء است كه نويسنده ، آن را از بحار الأنوار استادش علّامه مجلسى اخذ نموده و به صورتى دقيق ، مرتّب نموده است. عدّه اى بر او خرده گرفته و كتابش را اقتباس و اصلاحى ناپسند از بحار الأنوار شمرده اند. ^۱ نسخه هاى خطّى اجزاى اين كتاب ، در كتاب خانه هاى مهم ، موجود است. ^۲ در سال 1318 ق ، برخى از مجلّدات اين كتاب ، به چاپ رسيد و در سال هاى اخير نيز بيش از 23 مجلّد آن ، با تحقيق مؤسسه امام مهدى (عج) در قم ، به همراه مستدركاتى از سيّد محمّد باقر ابطحى چاپ و منتشر گرديده است.
2. الأوفى ، از فضلعلى بيگ بن شاهوردى بن خلف توشمال باشى (ق12 ق).
اين كتاب بعد از الوافى فيض كاشانى تأليف شده است و به حسب تقسيم مؤلّف ، شامل يك مقدّمه شش فصلى و 24 «كتاب» در دو قسم است. دوازده كتاب قسم نخست آن ، مربوط به اصول و دوازده كتاب قسم دوم ، در فروع دين است.
مقدّمه به ذكر مصادر و اسانيد و احوال عدّه اى از راويان و دانشمندان ، اختصاص دارد و بحثى در اوامر و نواهى را نيز در بر دارد.
قسم اوّل : در اصول دين ، اخلاق و ذكر احوال است و دوازده كتاب با

الفقيه شيخ صدوق و تهذيب الأحكام و الاستبصار شيخ طوسى پا به عرصه وجود گذاشت ، عمده نياز فقيهان براى استنباط احكام و احتياج جويندگان حقيقت براى دستيابى به معارف ناب اسلامى برطرف گرديد ؛ زيرا صاحبان اين چهار جامع بزرگ كه به «سه محمّد اوّل» معروف اند ، در مجموع ، بخش عمده احاديث و روايات اهل بيت عصمت و طهارت عليهم السلام را چه در اصول و چه در فروع دين ، گِرد آوردند ؛ ليكن در واقع ، كار آنان به طور كامل ، پاسخگوى نياز فقيهان و محدّثان شيعه نبود و از نظر شمول مطالب و ترتيب شايسته ، كاستى ها و نارسايى هاى متعدّدى داشت. بدين جهت ، محدّثان بزرگ متأخّر ، از جمله ملّا محمّد محسن فيض كاشانى ، شيخ محمّد بن حسن حرّ عاملى و ملّا محمّد باقر مجلسى كه به «سه محمّد متأخّر» معروف اند ، به ترتيب ، جوامع حديثى الوافى ، وسائل الشيعة و بحار الأنوار را تأليف نمودند و بدين ترتيب ، هريك به سهم خويش ، گام مهمّى در جهت رفع نيازهاى علمى و معنوى جامعه دينى برداشتند .
پس از تأليف جوامع حديثى الوافى ، وسائل الشيعة و بحار الأنوار ، عدّه ديگرى از محدّثان با بررسى اين كتاب هاى بزرگ ، دريافتند كه آنها خالى از عيب و كاستى نيست. از اين رو ، اينان نيز درصدد رفع نقص جوامع حديثى متأخّر بر آمدند و كتاب هاى بزرگى چون عوالم العلوم ، الأوفى ، الشفاء فى أخبار آل مصطفى عليهم السلام و جامع الأحكام را پديد آوردند.
علاوه بر كتاب هاى ياد شده ، برخى از دانشمندان شيعه نيز به تدوين كتاب هاى مشتمل بر احاديث فقهى پرداختند و آثارى مانند : جواهر البحرين فى أحكام الثقلين ، مشارق المهتدين فى الأحكام المأثورة عن الهداه المهديين و جامع الأحكام فى مسائل الحلال و الحرام را پديد آوردند. برخى از دانشمندان نيز به تأليف كتاب هاى حديثى كوچك تر در موضوعات مختلف پرداختند.