89
تاريخ حديث شيعه در سده هاي دوازدهم و سيزدهم هجري

3 ـ 2. موضوعات خاص

در اين بند ، آن دسته از آثار حديثى را كه بر اساس موضوع تدوين يافته است ، ذكر مى كنيم. اين موضوعات عبارت اند از :
1 . نگارش مناقب ، فضايل و شرح حال معصومان عليهم السلام
2 . اعتقادات ، آداب و اخلاق
3 . تفاسير روايى
4 . ادعيه و زيارات .

1 ـ 3 ـ 2. نگارش مناقب ، فضايل و شرح حال معصومان عليهم السلام

مناقب ، جمع «منقبت» است و در لسان العرب به معناى اخلاق آمده است :«فى فلانٍ مناقب جميلةٌ أى أخلاق جميلة» و «هو حَسَنُ النقيبة أى حُسن الخليقة». ۱
نيز در معناى آن گفته اند :«آنچه از خصلت هاى نيك و هنرهايى كه موجب ستودگى مى گردد» ۲ و اصطلاحا براى مدايح و فضايل امامان شيعه عليهم السلام به كار مى رود.
ستودن وارستگان ، رسولان الهى و امامان حق و ذكر فضايل آنان ، به جهت آثار هدايت بخشى كه بر آن مترتّب است ، بخشى از فرهنگ قرآن كريم را به خود اختصاص داده و خداوند متعال ، در جاى جاىِ كتاب خود ، به ذكر فضايل بندگان صالح خويش مى پردازد. ۳
از آن جا كه تبيين فضائل ائمّه عليهم السلام ، موجب شناخت مردم نسبت به آنان و روى آوردن به آن ستارگان هدايت مى شد و از سوى ديگر ، مدّعيان دروغين خلافت براى

1.لسان العرب ، «ذيل نقب».

2.فرهنگ معين ، ذيل «منقبت» .

3.ص ، آيه ۴۵ ـ ۴۸ ، ۳۰ ؛ قلم ، آيه ۴ ؛ احزاب ، آيه ۳۳.


تاريخ حديث شيعه در سده هاي دوازدهم و سيزدهم هجري
88

فتحعلى شاه قاجار نوشته شده و در سال 1276 ق ، به چاپ رسيده است. ۱
19. خطب و أشعار أهل البيت عليهم السلام و أنصارهم ، از سيّد ابوالحسن بن محمّد هادى حسينى تنكابنى(1215 ـ 1286 ق) ۲ . ۳
20. فصل الخطاب الهادى إلى طريق الصواب ، از محمّد كريم خان بن ابراهيم كرمانى (م1288 ق). مؤلّف ، رواياتى را كه در استنباط مسائل فقهى لازم است ، با حذف اسانيد ، در يك «مقدّمه» و چند «كتاب» به روش كتب فقهى ، گرد آورده است و گاه بيانى با عنوان «أقول» بر آن مى افزايد. اين كتاب ، در سال 1302 ق ، در تهران و در سال 1352 ق ، در كرمان ، چاپ شده است. ۴
21. جامع الأحاديث ، از محمّد نجف كرمانى مشهدى (م 1292ق). ۵
22. ينابيع الحكم فى الأخبار ، از محمّدتقى بن عليرضا قمى ، مشهور به حاج سيّد جواد (م 1303 ق). ۶

1.الذريعة ، ج ۳ ، ص ۴۷۱ و ج ۱۵ ، ص ۳۰۱.

2.وى ، از فقهاى شيعه است كه در رامسر به دنيا آمد و نزد پدرش ، شيخ ابراهيم كلباسى ، ملّا على نورى ، صاحب جواهر و ديگر دانشمندان ، درس خواند. او بعد از هجوم وهّابيان به عراق به ايران آمد و در قزوين اقامت گزيد و در ۱۲۸۶ ق ، در همان جا درگذشت. باقيات صالحات (در دعا و زيارات) و... نيز از اوست (موسوعة مؤلّفى الشيعة ، ج ۲ ، ص ۱۳۶ ؛ تراجم الرجال ، ج ۱ ، ص ۳۵ ؛ بزرگان رامسر ، ص ۲۰).

3.موسوعة مؤلفى الإمامية ، ج ۲ ، ص ۱۳۶.

4.فهرست نسخ خطّى كتاب خانه آية اللّه مرعشى ، ج ۲۱ ، ص ۶۴ (ش ۸۰۳۶) ؛ معجم المطبوعات العربية فى ايران ، ص ۳۰۵.

5.الذريعة ، ج ۵ ، ص ۳۱ (ش ۱۴۴).

6.همان ، ج ۲۵ ، ص ۲۸۸.

  • نام منبع :
    تاريخ حديث شيعه در سده هاي دوازدهم و سيزدهم هجري
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1385
    نوبت چاپ :
    اوّل
تعداد بازدید : 65676
صفحه از 407
پرینت  ارسال به