شايان ذكر است كه برخى از اين كتاب ها ، علاوه بر احوال اهل بيت عليهم السلام ، گاه از تاريخ انبياى الهى و همچنين خلفا ، دانشمندان و حتّى احوال موجودات زمين و آسمان ، ياد كرده اند ؛ امّا از آن جا كه محور كار ما در اين مجال ، مناقب و احوال اهل بيت عليهم السلام است ، به تبع ، همه را در ذيل يك عنوان آورديم.
اينك ، كتب مربوط به فضايل و شرح احوال اهل بيت عليهم السلام كه در قرن هاى دوازدهم و سيزدهم تأليف شده ، معرّفى مى شوند.

قرن دوازدهم

1 . رياض الأبرار فى مناقب الأئمة الأطهار ، از سيّد نعمة اللّه جزايرى (م 1112 ق). اين كتاب ، در سه مجلّد بزرگ در بيان احوال و فضايل و مناقب چهارده معصوم عليهم السلام است. مجلّد اوّل ، درباره پيامبر خدا و وصىّ او امام على عليه السلام ؛ مجلّد دوم ، درباره فاطمه عليهاالسلام و ده تن از امامان عليهم السلام كه از فرزندان ايشان اند ؛ و مجلّد سوم ، درباره حجّت منتظر و غيبت او. ^۱
2 . النور المبين فى قصص الأنبياء و المرسلين ، از سيّد نعمة اللّه جزايرى . مؤلّف در مقدّمه كتاب مى گويد:
پس از فراغت از تأليف رياض الأبرار كه خود ، تحقيقى موشكافانه است در شرح احوال پيامبر صلى الله عليه و آله و امامان معصوم عليهم السلام ... ـ كه حاوى اسرار و شگفتى هاى بكر و ناگفته هاى بسيار از حيات اين بزرگان است ـ ، گروهى از دانشمندان ، مرا مورد لطف قرار داده ، درخواست كردند تا كتابى جامع در شرح زندگانى انبياى گذشته ، تدوين نمايم كه خود ، مكمّلى براى كتاب رياض الأبرار باشد تا هر پگاه و شامگاه و در بستر زمان ، داستان هايش سينه به سينه نقل شود و جاودانه بماند.
اين كتاب ، شامل يك مقدّمه ، چند باب و فصل و يك خاتمه است.

مردم شناخته مى شدند ، پيامبر اكرم ، در فرصت هاى گوناگون به بيان فضايل اهل بيت عليهم السلام ، بويژه امير مؤمنان على عليه السلام مى پرداخت.
احاديث فراوانى كه در مجامع حديثى شيعه و سنّى در اين باره نقل شده ، گوياى اين حقيقت است.
با وجود منع نقل و نگارش حديث كه به طور عمده در ميان اهل سنّت مطرح بود و به رغم تلاش دشمنان براى خاموش كردن نور اهل بيت عليهم السلام به شيوه هاى مختلف ، از جمله جعل حديث و فضيلت تراشى ^۱ براى غاصبان حقوق اهل بيت عليهم السلام ، امروز عالم تشيّع از مجموعه هاى گران بهايى از احاديث خاندان عصمت عليهم السلام در زمينه هاى مختلف ، از جمله فضايل اهل بيت عليهم السلام ، بهره مند است و دانشمندان شيعه ، در راستاى بيان مناقب و فضايل ائمه عليهم السلام و اثبات حقّانيت آنان ، كتاب هاى فراوانى به رشته تأليف در آورده اند. اين كتاب ها به طور عمده به روايات پيامبر اكرم و اهل بيت عليهم السلام متّكى است ؛ گرچه در برخى از آنها ، مؤلّف ، سخن را توسعه داده و به ذكر تاريخ زندگى اهل بيت عليهم السلام ، اشعار شاعران در منقبت آنان و پاره اى مسائل ديگر نيز پرداخته است.
ترديدى نيست كه آگاهى از تاريخ زندگى و شرح احوال و سيره پيامبران الهى و خاندان عصمت و طهارت عليهم السلام براى انسان هايى كه در پىِ رشد و تكامل انسانى خويش اند ، امرى ضرورى است ؛ زيرا اين انسان هاى برگزيده ، گل هاى سرسبد آفرينش و الگوى تمام عيار براى كسانى هستند كه به دنبال كشف رمز و راز بندگى و دستيابى به حيات طيّبه مى كوشند. تمام زواياى زندگى اين پاكان ، از جمله چگونگى ارتباط آنان با خدا و خلق ، براى ديگران ، سرمشق است . از اين رو ، نگارش احوال آنان ، از نظر دانشمندان متعهّد شيعه ، دور نمانده و كتاب هاى متعدّدى در اين باب به رشته تحرير درآمده است.