مردانه ، نيكى ها و بدى ها ، محبت ها و پلشتى هاى مردانه بر آن حاكم بوده اند . زن ، اجازه نقش آفرينى نيافته است ، به همين دليل از عوامل مؤنث در اين تاريخ چندان خبرى نيست . مرد ، از نظر بزرگ ترين مورخ ايران ، يعنى ابوالفضل بيهقى ، بزرگ ترين عنصر سازنده تاريخ است ، و به همين دليل هر كجاى تاريخ مسعودى را كه ورق بزنيد ، اعمال مردانى را مى بينيد كه در حال ساختن يا نابود كردن چيزهايى هستند ؛ و اين چيزها همه عناصر تاريخى هستند . در هر لحظه اين بزرگ ترين تاريخ ايران ، مردى مى ميرد ، مردى پيمان مى بندد ، مردى پيمان مى شكند ، مردى در قلعه اى زندانى مى گردد ، مردى به دار آويخته مى شود ، قومى غالب مى شوند از مردان ، و قومى منهزم مى شوند از مردان . تاريخ بيهقى ، تاريخ مردان است و اگر از زن ياد مى شود ، يا مادر حسنك است و يا مادرانى چون مادر حسنك هستند كه هيچ گونه تحرّك واقعى ندارند و يا اگر تحرّك ناچيزى داشته باشند ، در حدود حلوا و شيرينى پختن براى مردان و يا اميران جوان ، محمّد و مسعود ، تحرّك دارند . زن در تاريخ بيهقى خنثى است ؛ نه از نظر فرهنگى چيزى به وجود مى آورد و نه از نظر تاريخى نقشى دارد . ^۱
چهار . پژوهش و بررسى تاريخى درباره نقش زنان در علوم اسلامى ، مى تواند اين فوايد و نتايج را به دنبال داشته باشد :
1 . استعداد و توانايى زنان را به نمايش مى گذارد و بر تلقّى ناتوانى و بى استعدادى زنان در اين عرصه ها خط بطلان مى كشد .
2 . ميزان حضور اجتماعى زنان را نشان مى دهد .
3 . نگاه فرهنگ هاى مختلف مسلمانان را در دوره هاى مختلف تاريخى ، نسبت به زن ، نشان مى دهد ؛ چرا كه حضور علمى زنان در ادوار مختلف تاريخى و فرهنگ هاى مختلف ، يكسان نبوده است .
4 . الگويى از تاريخ و ميراث گذشته ، براى نسل امروز ، ارائه مى كند كه مى تواند به پاره اى بى هويّتى هاى فرهنگى و از خودبيگانگى ها پاسخ مناسب دهد .
پنج . تأليفات مستقل در زمينه تأثير و نقش زنان در علوم اسلامى بسيار اندك است .

داشتند ، زندگانى آنان تأمين مى شد و ديگر لازم نبود به شغل و حرفه و پيشه اى بپردازند .

3 . تاريخ مذكّر

از همه اينها كه بگذريم ، تاريخ را مردان نوشته اند و از اين رو ، بسيارى از زواياى زندگى علمى زنان ، در كتب تاريخ به ثبت نرسيده و يا در لابه لاى مطالب فراوان مربوط به مردان ، گم شده است .
آية اللّه عبد اللّه جوادى آملى ، در اين زمينه مى نويسد :
بايد توجّه داشت كه تبليغات پيرامون اشخاص ، بسيار مؤثر است . سرّ اين كه اباذر ـ رضوان اللّه عليه ـ از جهت مبارزه شهره آفاق شده است ، براى آن است كه مبارزات قولى و عملى او در كتاب ها به ثبت رسيده و در سخنرانى ها طرح گرديده است ، چندين بار به صورت فيلم و غير فيلم درآمده و به صورت هاى تبليغى عرضه شده است . زنانى هم بودند اباذر گونه ، كه اولاً در صحنه جنگ ، كاملاً حضور داشتند ، و براى تشجيع نيروهاى اعزامى و رزمى ، از آيات قرآن و احاديث رسول خدا صلى الله عليه و آله استمداد مى نمودند و دعوت و رهبرى اينها بر محور قرآن كريم بود . آنان از آيات قرآن به اندازه كافى اطّلاع داشتند و به موقع ، آيات را در جاى خود تلاوت مى كردند و از آنها به عنوان دليل استفاده مى كردند ؛ و نه تنها در زمان قدرت ، بلكه در زمان ضعف نيز حضور ذهنيشان نسبت به قرآن باعث شد كه بتوانند از آيات ، مدد بگيرند و اباذرگونه اعتراض كنند ، چه اين كه به هنگام قدرت نيز همچون مالك اشتر دفاع مى كردند . اگر كارهايى كه زنان اباذرگونه ، در جنگ ها و صحنه هاى سياسى اسلام كردند ، ده ها بار گفته مى شد و به صورت فيلم تبليغى درمى آمد و ده ها كتاب در آن زمينه نوشته مى شد ، آنگاه مشخص مى شد كه زن ها در پيشبرد مسائل نظامى در صدر اسلام ، همچون اباذر و مالك اشتر ، در صحنه بوده اند . ^۱
رضا براهنى ، در كتاب تاريخ مذكّر مى نويسد :
تاريخ ما ، به شهادت خودش ، در طول قرون ، بويژه پيش از مشروطيت ، تاريخى مذكّر بوده است ؛ يعنى تاريخى بوده است كه هميشه مرد ، ماجراهاى مردانه ، زور و ستم ها و عدل و عطوفت هاى