195
سهم زنان در نشر حديث

بيان مى كنيم . به تعبير ديگر تلاش مى شود سهم ارزنده آنان در حفظ و نشر ميراث حديثى باز گفته شود .
عالمان رجال گفته اند : روايت زنى به جهت زن بودن ، مردود دانسته نشده است . شوكانى در اين زمينه گفته است :
لم ينقل عن أحد من العلماء ، بأنّه ردّ خبر امرأة لكونها امرأة ؛ فكم من سنّة قد تلقتها الامّة بالقبول من امرأة واحدة من الصحابة . و هذا لاينكره من له أدنى نصيب من علم السنّة ؛ ۱
از هيچ يك از عالمان گزارش نشده كه روايتى زنى را به جهت زن بودن ، ردّ كرده باشد . چه بسيار احاديثى كه امت اسلامى آن را پذيرفته اند و راوى آن ، زنى از صحابه بوده است . و اين را كسى كه اندكى آگاهى از دانش حديث دارد انكار نمى كند .
بالاتر از آن را ذهبى ادعا كرده كه مى گويد :
لم يؤثر عن امرأة ، انّها كذبت فى حديث ؛ ۲
دروغگويى زن در نقل حديث ، به ثبت نرسيده است .
بيش از ده عنوان كتاب با نام مسند فاطمة يا مصحف فاطمة نگارش يافته كه حاوى روايات و سخنان حضرت فاطمه عليهاالسلام ، دخت گرامى پيامبر است . ۳ كتبى ديگر نيز با عناوين ديگر در اين زمينه تأليف شده است ؛ چون : نهج الحياة يا فرهنگ سخنان فاطمة ، ۴ عوالم سيدة النساء ۵ و . . . .
بدر الدين زركشى (م 794) ، كتاب الاجابة لإيراد ما استدركته عائشة على الصحابة ۶ را

1.تحرير المرأة فى عصر الرسالة ، ج ۱ ، ص ۱۱۸ (به نقل از : ميزان الاعتدال ، مقدمه) .

2.همان (به نقل از : نيل الاوطار ، ج ۸ ، ص ۱۲۲) .

3.فاطمه در آينه كتاب ، اسماعيل انصارى زنجانى ، قم : دوم ، الهادى ، ۱۳۷۵ ، ص ۳۲۲ ـ ۳۲۵ .

4.نهج الحياة يا فرهنگ سخنان فاطمه، محمد دشتى، قم: مؤسسه تحقيقاتى اميرالمؤمنين، ۱۳۷۲، ص ۴۱۹.

5.عوالم سيدة النساء ، عبد اللّه البحرانى الاصفهانى ، قم : مؤسسة الامام المهدى ، ج ۱۱ ، ص ۲۷۹ ـ ۶۳۴ .

6.الاجابة لإيراد ما استدركته عائشة على الصحابة ، بدر الدين زركشى ، تحقيق : سعيد الافغانى ، دمشق : اول ، مطبعة الهاشمية ، ۱۹۳۹ (دوم : بيروت : المكتب الاسلامى ، ۱۳۹۰ ق) ، ۲۱۲ ص .


سهم زنان در نشر حديث
194

فرعون ، به عنوان دو مثَل و الگو براى همه مؤمنان ياد كرد . ۱ و نيز مريم را با بلندترين واژه ها «اصْطَفَـلـكِ وَطَهَّرَكِ» ۲ ستود و از مقام معنوى او خبر داد . ۳
اين رهگشايى قرآن چنان سودمند افتاد كه زنانى عارف و زاهد در تاريخ اسلام درخشيدند . ابوعبد الرحمن سلمى (325 ـ 412 ق) ، كتاب ذكر النسوة المتعبدات الصوفيات ۴ را مى نگارد و در آن از هشتاد زن عارف ياد مى كند . عبد الرحمن بن احمد جامى (817 ـ 898 ق) ، در كتاب نفحات الانس ، ۵ از چهل زن عارف ياد مى كند . ۶
ثبات زنان در سلوك معنوى چنان مشهور بود كه زهرى در وصف آنان گفته است :
ما ارتدت امرأة بعد ايمان ؛ ۷ هيچ زنى پس از ايمان ، مرتد نشد .
در عرصه دانش نيز زنانى بسيار به عالى ترين درجه دست يافتند . اين را نيز بايد رهين توصيه هاى قرآن و ترغيب پيامبر به دانش اندوزى زنان دانست : «طلب العلم فريضة على كلّ مسلم و مسلمة» . ۸ آموختن ، نوشتن ، روايت كردن ، فرهيختگى در علوم قرآن و حديث ، فقه و اصول و . . . بخشى از اين ساحت است .
در اين نوشتار ، به بهانه معرفى جامع مسانيد النساء گزارشى از نقش روايى زنان را

1.سوره تحريم ، آيه ۱۱ و ۱۲ .

2.سوره آل عمران ، آيه ۴۲ .

3.همان ، آيه ۳۷ و ۴۵ ؛ سوره مؤمنون ، آيه ۵۰ .

4.ذكر النسوة المتعبدات الصوفيات ، ابوعبد الرحمن السلمى ، تحقيق : محمود محمّد الطناحى ، القاهرة : اول ، مكتبة الخانجى ، ۱۴۱۳ ق .

5.نفحات الانس ، عبد الرحمن بن احمد جامى ، تصحيح : مهدى توحيدى پور ، كتاب فروشى سعدى ، ۱۳۳۶ ق ، ص ۶۱۵ ـ ۶۳۵ .

6.به جز اين ها ، كتاب هاى ديگرى نيز در اين زمينه نشر يافته است ؛ چون : اعلام العابدات الزاهدات ، محمّد احمد درنيقه ، بيروت : المؤسسة الجامعية للدراسات و النشر و التوزيع ، ۱۴۱۰ ق .

7.تحرير المرأة فى عصر الرسالة ، عبد الحليم ابوشقه ، كويت : اول ، دار القلم ، ۱۴۱۰ ق ، ج ۲ ، ص ۴۲۳ (به نقل از : صحيح بخارى ، ج ۶ ، ص ۲۸۱) .

8.بحار الأنوار ، ج ۱ ، ص ۱۷۷ ، ح ۵۴ ؛ مستدرك الوسائل ، ج ۱۷ ، ص ۲۴۹ ، ح ۲۱۲۵۰ .

  • نام منبع :
    سهم زنان در نشر حديث
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1387
    نوبت چاپ :
    اوّل
تعداد بازدید : 41535
صفحه از 276
پرینت  ارسال به