197
سهم زنان در نشر حديث

در بسيارى از كتب رجال شيعه و اهل سنّت ، بخشى به شرح حال راويان زن اختصاص يافته است . در ميان كتب شيعى ، از اينها مى توان نام برد :
رجال ابن داوود ، ابن داوود الحلى ، منشورات الرضى ، ص 222 ـ 224 (22 زن راوى) .
تنقيح المقال ، المامقانى ، نجف : مطبعة المرتضوية ، ج 3 ، ص 69 ـ 83 .
معجم رجال الحديث ، آية اللّه الخويى ، مدينة العلم ، ج 23 ، ص 170 ـ 201 (134 زن راوى) .
اعلام النساء المؤمنات ، محمّد الحسون ، انتشارات اسوه ، ص 687 ـ 693 (148 زن راوى) .
در منابع رجالى اهل سنّت ، مى توان از تهذيب الكمال ، ابوالحجاج ، بيروت : دارالفكر ، ج 22 ، ص 290 ـ 503 (265 زن راوى) ، نام برد .
به غير از اينها ، كتب مستقلى نيز تأليف شده كه در آنها ، راويان زن گرد آمده است ؛ مانند :
محدّثات شيعه ، نهلا غروى نائينى ، تهران : دانشگاه تربيت مدرس ، 1375 . اين كتاب ، رساله دكترى است كه به شرح حال 195 زن راوى پرداخته است .
زنان دانشمند و راوى حديث ، احمد صادقى اردستانى ، قم : دفتر تبليغات اسلامى ، 1375 . در اين اثر ، 176 زن راوى حديث مورد مطالعه و تحقيق قرار گرفته است .
حال به اختصار كتاب جامع مسانيد النساء را ، گزارش مى كنيم .

گزارش تحليلى

جامع مسانيد النساء ، نام كتابى است كه در آن ، احاديث نقل شده توسط زنان گرد آمده است . در اين مجموعه دو جلدى ، 1752 حديث غير مكرر جمع شده كه از اين تعداد ، 814 حديث در جلد اول و 938 روايت در جلد دوم قرار دارد . زنانى كه اين


سهم زنان در نشر حديث
196

فراهم آورد و در آن روايات عايشه در نقد بر صحابه را جمع كرده است . در اين كتاب ، نود حديث در اعتراض به سى تن از صحابه ثبت شده است .
ذهبى گفته است كتابى با عنوان اخبار امّ المؤمنين عايشة تصنيف كرده است . ۱ و نيز ابن حجر عسقلانى (772 ـ 852 ق) ، مسند عايشة را تأليف كرده است . ۲ در كتاب موسوعة امهات المؤمنين ، 1470 حديث كه همسران پيامبر روايت كرده اند ، به صورت موضوعى گرد آمده است . ۳
زنانى كه شيخ اجازه بودند و مردانى بزرگ در مكتب حديثى آنان پرورش يافتند ، كم نيستند . ابن حجر عسقلانى ، هشتاد و يك شيخ اجازه از زنان دارد . اين عساكر ، در مكتب زنى به نام فاطمه بنت المنجا ، كسب حديث مى كند . ۴ ابن عربى (560 ـ 638 ق) ، از فخر النساء اجازه روايت مى گيرد . ۵ ازهرى و فرّاء ، از زنى به نام امّ السلامة ، نقل حديث مى كنند . خطيب بغدادى ، نزد زنى به نام كريمه ، صحيح بخارى را خواند ، چنان كه او و سمعانى ، همان كتاب را نزد زنى ديگر به نام مروزيه خواندند . ابن جوزى مسند شافعى را از زنى به نام فاطمة بنت الحسين ، شنيد و . . . . ۶
در تاريخ معاصر ايران نيز نام بانو امين مى درخشد . وى اجازه روايت به شخصيت هاى برجسته اى چون علّامه امينى ، صاحب الغدير ، و آية اللّه نجفى مرعشى داده است . ۷

1.تذكرة الحفاظ ، ج ۱ ، ص ۲۹ ؛ ميزان الاعتدال ، ج ۱ ، مقدمة التحقيق .

2.مسند عايشة ، ابن حجر عسقلانى ، القاهرة : اول ، مكتبة السنة ، ۱۴۱۶ ق .

3.موسوعة امّهات المؤمنين ، عبد الصبور شاهين و اصلاح عبد السلام الرفاعى ، القاهرة : اول ، الزهراء ، ۱۴۱۲ ق ، ص ۲۰۱ ـ ۵۶۵ .

4.ذكر النسوة المتعبدات ، ص ۱۱ و ۱۲ .

5.ترجمان الاشواق ، ابن عربى ، ص ۷ و ۸ .

6.فصول عن المرأة ، هادى العلوى ، بيروت : دار الكنوز الادبية ، ۱۹۹۶م ، ص ۶۷ و ۶۸ .

7.بانوى مجتهد ايرانى ، ناصر باقرى بيدهندى ، قم : دفتر تبليغات اسلامى ، ۱۳۷۱ ، ص ۱۱۳ ـ ۱۱۶ .

  • نام منبع :
    سهم زنان در نشر حديث
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1387
    نوبت چاپ :
    اوّل
تعداد بازدید : 41380
صفحه از 276
پرینت  ارسال به