223
سهم زنان در نشر حديث

عبد الرحيم بن عمر بن على القرشى ، عمر بن عبد العزيز بن ناقه ، عبد السلام بن عبد الرحمن بن سكينة ، ابوالفتوح نصر بن الحصرى ، هبة اللّه بن حسن الدوامى ، سيده دختر عبد الرحيم سهروردى ، محمّد بن عبد الكريم السيدى ، زهره دختر حاضر ، فخر النساء دختر وزير محمّد بن عبد اللّه ، يوسف بن يحيى البزاز ، ابوالوليد منصور بن عبد اللّه بن عفيجة ، ابراهيم بن الخير و يحيى بن خميرة از او سماع حديث كردند .
ابن دبيشى گفته است : وى به ما اجازه روايت داد ۱ (ص 467 و 468) . ۲
(72)2 . تمنى ، دختر مبارك بن هبة اللّه بن محمّد بن على بن عبد اللّه بن عبد القادر السمسمى ، امّ الرجاء و برخى گفته اند امّ الرخاء (م 558ق) .
زنى صالح و ديندار بود كه در بغداد ، زنان را موعظه مى كرد . وى ، ازدواج نكرد و در هشتاد سالگى از دنيا رفت . او رباطى در منطقه ريحانيين داشت .
وى ، از ابوالحسن على بن محمّد بن على العلاف ، و دايى خود مبارك بن فاخر بن يعقوب بن احمد بن دباس نحوى ، سماع حديث كرد . عبد الوهاب بن على الامين نيز از او روايت كرده است ۳
(ص 468 و 469) .
(73) 3 . خديجه ، دختر احمد بن حسن بن عبد الكريم نهروانى الغبيرى ، فخر النساء (م 570ق) .
وى ، از پدرش و ابوعبد الحسين نعالى ، سماع حديث كرد و گروهى بسياز از او حديث نقل كرده اند ۴ (494 و 495) .

1.الوافى ، ج ۱۰ ، ص ۲۷۹ ، ش ۴۸۷۲ ؛ شذرات الذهب ، ج ۴ ، ص ۲۵۰ ؛ الدارس فى تاريخ المدارس ، ج ۲ ، ص ۹۳ ؛ اعلام النساء ، ج ۱ ، ص ۱۶۶ .

2.اين شماره ، مربوط به صفحات كتاب معرفى شده ، يعنى السنة النبوية الشريفة فى القرن السادس الهجرى است .

3.الوافى ، ج ۱۰ ، ص ۴۰۴ ، ش ۴۹۰۰ .

4.همان ، ج ۱۳ ، ص ۲۹۷ و ۲۹۸ ، ش ۳۶۳ ؛ شذرات الذهب ، ج ۴ ، ص ۲۳۷ ؛ المشتبة ، ص ۴۷۵ ؛ العبر ، ج ۳ ، ص ۵۱ .


سهم زنان در نشر حديث
222

دوم . السنّة النبوية الشريفة فى القرن السادس الهجرى ، محمود ابراهيم الديك ، اوّل ، 1411ق .

اين كتاب كه رساله دكترى نويسنده است ، در دانشگاه قاهره دفاع شده و از چهار بخش تنظيم شده است :
بخش يكم ، به كليات مباحث مربوط به حديث و شرايط اجتماعى و سياسى قرن ششم مى پردازد .
بخش دوم ، روش ها و تلاش هاى محدّثان را در قرن ششم به بحث مى گذارد .
بخش سوم ، از كتاب هاى نوشته شده در زمينه هاى حديث و علوم حديث در اين قرن سخن مى گويد .
در بخش چهارم ، شرح حال محدّثان را در اين قرن گزارش مى كند و آنان را بر اساس شهرهاى عراق و فارس ، شام ، مصر ، اندلس و مغرب ، در پنج گروه تنظيم كرده است .
اين اثر ، حاوى مطالب مفيد و سودمندى در اين بُرهه از تاريخ حديث است .
در بخش چهارم ـ كه به شرح حال محدّثان اختصاص دارد ـ از 330 محدّث نام بُرده و شرح حالشان را بازگو مى كند . از اين ميان ، 22 نفر را زنان محدّث به خود اختصاص داده اند . از اين تعداد ، ده زن در بغداد ، هفت زن در ايران ، سه زن در شام ، و يك زن در مصر زندگى كرده اند .
اينك ترجمه و بازنويسى اين 22 زن از اين كتاب ارائه مى گردد .

بغداد

(71)1 . تَجنَىّ امّ عتب الوهبانية (575ق) .
او را شيخة و مسندة لقب داده اند .
ابو سعد سمعانى ، الشيخ الموفق ، بهاء عبد الرحمن ، ناصح بن نجم حنبلى ،

  • نام منبع :
    سهم زنان در نشر حديث
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1387
    نوبت چاپ :
    اوّل
تعداد بازدید : 35545
صفحه از 276
پرینت  ارسال به