33
سهم زنان در نشر حديث

نوشته ابن حجر عسقلانى ، درباره زنان محدّث به دست دهد . وى ، بر اين باور است كه ابن حجر ، به گزارش شرح حال زنان راوى ، اهتمام ويژه داشته و از اين رو در آثار رجالى اش بسيار بدان مى پردازد .
از شواهد اين امر نيز آن است كه وى كتابى دارد به نام معجم الشيخة مريم ، در 13 جزء ، كه نسخه خطى آن در دار الكتب المصرية ، موجود است . وى ، مى نويسد : «ابن حجر ، در اين اثر ، به شيوه ديگر تراجم نويسان عمل نكرده ، بلكه اطّلاعات و تحليل هاى دقيقى درباره زنان راوى به دست مى دهد» .
اين كتاب ، داراى سه بخش است . در بخش نخست ، اهتمام ابن حجر را به شرح حال زنان در كتب متعدد و روش و منهج اش در اين كتب ، بررسى مى كند .
در بخش دوم ، جدولى را در معرفى زنان محدّث در قرن هشتم ، آورده و از 234 زن ياد مى كند .
و در بخش سوم ، اطّلاعات بخش دوم را تجزيه و تحليل مى كند .
6 . جهود المرأة الدمشقية فى رواية الحديث الشريف ، محمّد بن عزوز ، دمشق : دارالفكر ، 1427 ق .
چنان كه از نام كتاب آشكار است ، نويسنده ، تلاش هاى زنان دمشقى را درباره حديث به بحث گذارده است . اين كتاب ، داراى دو بخش است : در بخش اول ، اهتمام خانواده هاى دمشقى را به زنان و چهره هاى مشهور زنان را در حوزه حديث ، معرفى كرده است . محدّثات دمشقى را از دوره صحابه تا پس از قرن نهم ، به تفكيك قرون و نيز محدّثات مهاجر به دمشق را شناسانده است .
در بخش دوم ، شرح حال بزرگ ترين محدّثات دمشقى را بر حسب تاريخ فوت ، باز گفته است . در اين بخش ، 25 زن معرفى شده كه مربوط به قرن هاى هفتم تا نهم هستند .
7 . المحدّثات فى التاريخ الاسلامى ، اميمة ابوبكر ، مصر : مجله هاجر (كتاب المرأة : 5 ـ 6) 1998 م ، ص 125 ـ 139 .


سهم زنان در نشر حديث
32

شده ، ياد مى كند .
در مجموع ، اين اثر مى تواند الگويى براى استمرار بحث در ديگر قرون و ادوار تاريخ اسلامى قرار گيرد .
4 . صفحات مشرفة من عناية المرأة بصحيح الامام البخارى (رواية و تدريسا) ، محمّد بن عزوز ، بيروت : دار ابن حزم ، 1423 ق .
اين كتاب ، داراى يك درآمد و دو فصل است . در درآمد ، به شرح حال بخارى ، اهتمام محدّثان به آموزش خانواده بويژه آموختن صحيح بخارى ، پرداخته است .
در فصل نخست ، روايت صحيح بخارى توسط زنان را به بحث گذاشته و راويان آن را از دو طريق ابن زبيدى و حجّار ، معرفى كرده است .
نُه زن ، صحيح بخارى را از ابن زبيدى و بيست زن ، آن را از حجّار ، روايت كرده اند و اين همه در دار الحديث الاشرفية در دمشق ، اتفاق افتاده است .
فصل دوم ، به تدريس صحيح بخارى توسط زنان اختصاص دارد . در اين فصل ، از يازده زن ياد كرده و شرح حال آنان را باز گفته است . اين يازده تن عبارت اند از :
كريمه مروزية ، فاطمة بنت البغدادى ، شُهدة بنت احمد البغدادى ، كريمة بنت عبد الوهاب ابن بيرية ، فاطمة بنت جوهر البعلبكى ، هدية بنت عسكر ، ست الوزراء ، عايشة بنت محمّد بن عبد الهادى ، زينب بنت احمد بن عمر بن ابى بكر ، جويرية بنت احمد الهكارية القاهرية ، فاطمة بنت احمد بن قاسم الحرازى .
5 . النساء المحدّثات فى العصر المملوكى و دورهن فى الحياة الادبية و الثقافية ، امينة جمال الدين ، القاهرة : دار الهداية ، 1423 ق .
قسمتى از اين كتاب ، نخست به صورت مقاله با اين مشخصات به چاپ رسيد :
تراجم المحدّثات فى العصر المملوكى دراسة اولية فى المصادر ، امينة محمّد جمال الدين ، مجلة مركز بحوث السنّة و السيرة (قطر) ، العدد 6 ، 1413 ق ، ص 444 ـ 465 .
نويسنده ، در اين كتاب مى كوشد تحليلى از كتاب الدرر الكامنة فى أعيان المأة الثامنة ،

  • نام منبع :
    سهم زنان در نشر حديث
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1387
    نوبت چاپ :
    اوّل
تعداد بازدید : 42231
صفحه از 276
پرینت  ارسال به