معرفی و روش‌ شناسی شرح نهج‌ البلاغه ابن‌ ميثم بحرانی - صفحه 62

درباره پوسيده شدن اجساد اولياي الهي پس از مرگ، در حين شرح خطبه 84 بيان کرده و پاسخ گفته است. ۱

8. اشاره به گلچين بودن خطبه، نامه يا حکمت:

در مواردي که کلام، گزيده‌اي از خطبه‌اي کامل و طولاني باشد، پيش از شرح، به اين مطلب اشاره شده است؛ مانند خطبه 14 و 15 که مؤلف خاطر نشان کرده اين دو خطبه، تکه‌هايي از يک خطبه کامل هستند و سپس متن کامل آن خطبه را، غالباً بدون ذکر منبع، آورده است. ۲ و يا پيش از پرداختن به شرح خطبه 27 آورده است:
أقول: هذا الفصل من الخطبة التي في أولها الحمد لله غير مقنوط مِن رحمته.۳
مؤلف، در بسياري از موارد، در شرح نامه‌ها و کلمات قصار نيز اگر سيد رضي تنها بخشي از متن را آورده باشد، بخش ديگر را ـ که سيّد نياورده ـ پيش از آغاز شرح آورده است يا توجه داده که اين نامه گزيده‌اي از يک نامه است و کامل نيست؛ مثلاً در ابتداي شرح نامه 32 آورده است:
أقول: أول هذا الکتاب: مِن عبدالله أميرالمؤمنين إلي معاوية ابن أبي سفيان، أمّا بعد فإنّ الدنيا دارُ تجارة و ...۴
يا درباره عهدنامه 27 چنين گفته است:
و هذا الفصل مِن العهد ملتقَطٌ مِن کلام طويل.۵
در مورد حکمت هفتاد نيز به همين‌گونه رفتار کرده است. ۶

9. توجه به نسخه بدل‌هاي نهج‌البلاغه و ديگر منابع مربوط:

ابن‌ميثم، در اين تأليف، به نسخه‌هاي ديگر نهج‌البلاغه (نسخه بدل‌ها) و کتب يا منابع ديگري که متن کلام در آنها نيز آمده بوده، توجه داشته است؛ زيرا در پاره‌اي موارد، پيش از پرداختن به شرح، به اختلاف نسخه‌هاي نهج‌البلاغه و منابع ديگري که متن در آنها آمده، اشاره کرده و تفاوت متن اين نسخه‌ها را بيان کرده است؛ مثال: پيش از ورود به شرح خطبه 26 چنين آمده است:
أقولُ: هذه الخطبة مشهورة ذکرها ابوالعباس المبرّد وغيره. ۷
و در ادامه، تفاوت نسخه مبرّد و نهج‌البلاغه را بيان کرده است که:

1.همان، ج۲، ص۳۱۳ .

2.همان، ج۱، ص۳۶۰ـ ۳۶۳ .

3.همان، ج۲، ص۴۱ .

4.همان، ج۵، ص۶۵ .

5.همان، ج۴، ص۳۷۰ .

6.همان، ج۵، ص۲۵۹ـ۲۶۰ .

7.همان، ج۲، ص۳۱ .

صفحه از 77