فضل بن شاذان نيشابوري، بي‌ترديد، يكي از ارجمندترين فقيهان و متكلمان صاحب فكر و نوآوري است كه در دهه هاي پاياني سده دوم هجري متولد و حداكثر دو ماه پيش از شهادت امام عسكري(، به سال ۲۶۰هجري، با مرگ شهادت‌گونه فوت کرد. او از صحابيان چهار امام معصوم «رضا، جواد، هادي، عسكري(» بوده كه با استعداد و تلاش شگرف خويش، نفشي والا و سترگ در انتقال ميراث شيعي داشته و به منظور تبيين و مرزباني از آن مكتب، به تاليف ۱۸۰ نگاشته توفيق يافته است. دايرة المعارف تشيّع ـ كه از فرآورده‌هاي عرصه فرهنگ و معارف سال‌هاي اخير است ـ از رهگذر اين‌كه ابن‌شاذان از دانشمندان آن ساحت و مكتب است، به زندگي او در حد كمتر از نصف صفحه پرداخته كه سوگمندانه بايد گفت كه همان حجم اندك ـ كه خود نوعي گلايه را به همراه دارد ـ دستخوش آشفتگي و ناسره نويسي شده و رهاوردي كه برآيند پژوهش و تحقيق باشد، به دست نداده است. دربارة موضوع نژاد، اساتيد، شاگردان، نگاشته‌ها و زاويه‌اي از فراز و فرود حيات سياسي او ره به صواب پيموده نشده است و آميخته با كاستي‌هاست. در اين مقاله به خلاء‌هاي آن متن پرداخته شده كه اميد است به غني سازي آن متن در چاپ‌هاي بعد كمك نمايد.
