352 - آثار یقین: اخلاص

وَ اجْعَلْ يَقِينِي أَفْضَلَ الْيَقِينِ[۱]

پیشتر توضیح اجمالی دو اثر از آثار یقین ارائه شد؛ یکی صبر و دیگری توکّل. سومین اثر یقین در زندگی انسان «اخلاص» است. شخصی که به مقام یقین برسد ثمره اخلاص را نیز درک خواهد کرد. در روایتی از امیر مؤمنان علیه السلام نقل شده که می‌فرماید:
سَبَبُ الْإِخْلَاصِ الْيَقِين[۲]
سَبب اخلاص یقین است. اگر انسان بخواهد اخلاص کامل داشته باشد باید تلاش کند به مرتبه یقین برسد.
باز در روایت دیگری می‌فرماید:
إِخْلَاصُ الْعَمَلِ مِنْ قُوَّةِ الْيَقِين‏[۳]
اخلاص عمل از نیرومندی و قدرت یقین انسان است.
در روایت دیگری بالاتر از سبب بودن به همانندی اخلاص و یقین اشاره می‌کند و می‌فرماید:
إنّ إخلاصَ العَمَلِ اليَقين[۴]‏.
براستى كه اخلاصِ عمل [همان‏] يقين است‏. البته این همسان دانستن از باب «زیدٌ عدلٌ» است. اخلاص عمل همان یقین است، یعنی آن قدر نقش یقین در اخلاص پر رنگ است که گویا یقین همان اخلاص است، چرا که هر چه یقین انسان قوی‌تری باشد، انگیزه‌های غیر الهی در انسان کاهش پیدا می‌کند و در اوج مراتب یقین به اخلاص کامل می‌رسد و شایسته هدایت و رهبری جامعه می‌گردد.
اخلاص حضرت موسی علیه السلام در ماجرای آب دادن گوسفندان
مرحوم مجلسی ـ رحمة الله علیه ـ در بحار در ماجرای برخورد حضرت موسی ـ علی نبیّنا و آله و علیه السلام ـ با فرزندان حضرت شعیب علیه السلام آورده است که وی پس از آب دادن به گوسفندان چنان از گرسنگی در تنگا قرار گرفت که فرمود:
﴿إِنِّي لِما أَنْزَلْتَ إِلَيَّ مِنْ خَيْرٍ فَقِيرٌ﴾[۵]
در روایتی از امیرالمؤمنین علیه السلام است که فقط نانی برای سدّ جوع می‌خواست، دچار چنین گرسنگی شدیدی شده بود، در چنین حالی فرزند شعیب وی را برای دریافت اجرت از پدرش، برای کاری که انجام داده بود دعوت نمود. وقتی موسی به خانه شعیب رسید که سفره شام گسترده بود. شعیب ـ علی نبیّنا و آله و علیه السلام ـ وی را به سر سفره دعوت نمود اما او در اوج گرسنگی از اجابت دعوت شعیب امتناع کرد وکلمه «اعوذ بالله» را بر زبان آورد. شعیب با تعجب علت را جویا شد مگر گرسنه نیستی؟! حضرت موسی جواب داد احتمال می‌دهم این شام در عوض آب دادن به گوسفندها باشد و بعد این جمله طلایی را فرمود:
أَنَا مِنْ أَهْلِ بَيْتٍ لَا نَبِيعُ شَيْئاً مِنْ عَمَلِ الْآخِرَةِ بِمِلْ‏ءِ الْأَرْضِ ذَهَباً.[۶]
ما از خاندانی هستیم که اگر کاری را برای آخرت انجام دهیم با ذخایر طلا به وسعت زمین عوض نمی-کنیم. خیلی درس مهمی است که انسان کار آخرتی را با دنیا عوض نکند، حتی آب دادن به گوسفندی را با دنیایی از طلا عوض نکند چه برسد که بخواهد با لقمه شامی عوض کند.
حضرت شعیب فرمود: نه والله! این عادت خاندان ماست که مهمان را اکرام و اطعام می‌کنیم، وقتی موسی دید به عنوان مهمان خطاب شده است، نشست و مشغول غذا خوردن شد.
این جمله طلایی خصوصاً برای ما طلاب و روحانیون خیلی مهم است. انسان برای خدا منبر برود، خدا خودش روزی‌رسان هست. ـ پناه به خدا می‌بریم ـ بعضی از منبری‌های معروف شایع شده که قیمت را طی می‌کنند. این صد در صد مخالف تعالیم اهل بیت و سیره اهل بیت است.
به هر حال کسی که به پاداش خدا یقین دارد حاضر نیست عمل آخرتی را به هیچ قیمتی، حتی صدها میلیون، بفروشد.