55 ـ مراقبت

۰.امام علی علیه السلام:
اِعلَمُوا عِبادَاللهِ أَنَّ علَيكُم رَصَدامِن أنفُسِكُم، وعُيُونا من جَوارِحِكُم، وحُفَّاظَ صِدْقٍ يَحفَظُونَ أعمالَكُم، وعَدَدَ أنفاسِكم، لا تَستُرُكُم مِنهُم ظُلمَةُ لَيلٍ داجٍ، ولا يُكِنُّكُم مِنهُم بابٌ ذو رِتاجٍ.^۱

۰.بدانيد اى بندگان خدا كه ديده بانانى از وجود شما و جاسوسانى از اعضاى بدن شما و نگهبانان صادقى بر شما گماشته شده‌اند كه اعمال شما و شمار نَفَس‌هايتان را ثبت می‏كنند. نه سياهى شب تار [اعمال] شما را از ديد آنها پوشيده مى‌دارد و نه دروازه محكم و بسته، شما را از آنان مخفى مى‌كند.

۰.پیامبر خدا صلی الله علیه و آله:
كان فيها [أي صُحُفِ إبراهيم علیه السلام]...: على العاقِلِ ما لَم يَكُن مَغلوبا على عَقلِهِ أن يكونَ لَهُ ساعاتٌ: ساعَةٌ يُناجِي فيها رَبَّهُ عز و جل، وساعَةٌ يُحاسِبُ نَفسَهُ، وساعَةٌ يَتَفَكَّرُ فيما صَنَعَ اللهُ عز و جل إلَيهِ، وساعَةٌ يَخلُو فيها بِحَظِّ نفسِهِ مِنَ الحَلالِ؛ فإنّ هذهِ الساعَةَ عَونٌ لِتلكَ الساعاتِ واستِجمامٌ للقُلوبِ وتَوزِيعٌ لها.^۲

۰.در صحف ابراهيم آمده است كه: خردمند، مادام كه خِردش از او گرفته نشده، بايد ساعاتى را براى خود در نظر گيرد؛ زمانى براى مناجات با پروردگارش عز و جل، و زمانى براى محاسبه نفس، و زمانى براى انديشيدن در آنچه كه خداوند عز و جل به وى ارزانى داشته است و زمانى براى كامجويى خود از راه حلال؛ زيرا اين زمان كمكى است به آن سه زمان ديگر و مايه آسودگى و رفع خستگى دل‌ها.

۰.امام علی علیه السلام:
اِجعَلْ مِن نفسِكَ على نفسِكَ رَقيبا، واجعَلْ لِاخِرَتِكَ مِن دُنياك نَصيبا.^۳

۰.از خود مراقبى بر خود بگمار، و از دنياى خويش براى آخرتت بهره‏ای برگير.

۰.امام علی علیه السلام:
يَنبَغِي أن يكونَ الرجُلُ مُهَيمِنا عَلى نَفسِهِ، مُراقِبا قَلبَهُ حافِظا لِسانَهُ.^۴

۰.سزاوار است كه آدمى نگهبان نفس خود و مراقب دل و نگهدار زبان خويش باشد.

۰.امام علی علیه السلام:
رَحِمَ اللهُ امرَأً (عَبدا) سَمِعَ حُكْمافَوَعى، ودُعِيَ إلى رَشادٍ فَدَنا، وأخَذَ بِحُجْزَةِ هادٍ فَنَجا، راقَبَ رَبَّهُ، وخافَ ذَنبَهُ.^۵

۰.خدا رحمت كند كسى (بنده‏ای) را كه سخن حكيمانه‏ای بشنود و پذيرايش شود، و به راه راست فرا خوانده شود پس به آن نزديك گردد و كمربند راهنمايى را بگيرد و نجات يابد، پروردگارش را در نظر داشته باشد و از گناه خويش بترسد.

۰.امام علی علیه السلام:
على العاقِلِ أن يُحصِيَ على نفسِهِ مَساوِيَهافي الدِّينِ والرَأيِ والأخلاقِ والأدَبِ، فَيَجمَعَ ذلكَ في صَدرِهِ أو في كتابٍ ويَعمَلَ في إزالَتِها.^۶

۰.بر خردمند است كه بدي‌هاىِ دينى و فكرى و اخلاقى و تربيتى خود را شماره كند و آنها را در سينه خويش يا به صورت نوشته گرد آورد و در از بين بردن آنها بكوشد.

۰.امام صادق علیه السلام:
كانَ فيما وَعَظَ اللهُ تَبارَكَ و تَعالى بهِ عيسَى بنَ مريمَ علیه السلام أن قالَ له:... يا عيسى، كُنْ حَيثُما كُنتَ مُراقِبا لي.^۷

۰.از موعظه‏های خداى تبارك و تعالى به عيسى بن مريم علیه السلام اين بود: اى عيسى! هرجا هستى مرا در نظر داشته باش.

۰.امام صادق علیه السلام:
مَنِ اعتَدَلَ يَوماهُ فهُو مَغبونٌ، ومَن كانَ في غَدِهِ شَرّا مِن يَومِهِ فهُو مَفتونٌ، ومَن لَم يَتَفَقَّدِ النُقصانَ في نفسِهِ دام نَقصُهُ، ومَن دامَ نَقصُهُ فالمَوتُ خَيرٌ لَهُ.^۸

۰.هر كه دو روزش يكنواخت باشد مغبون است و هر كه فردايش بدتر از امروزش باشد فريب خورده است و هر كه كاستي‌هاى خود را جستجو نكند پيوسته در كاستى ماند و هر كه كاستى‌اش بپايد مرگ برايش بهتر است.

۰.امام کاظم علیه السلام:
لَيسَ مِنّا مَن لَم يُحاسِبْ نفسَهُ في كُلِّ يَومٍ، فَإن عَمِلَ حَسَنا استَزادَ اللهَ، وإن عَمِلَ سَيِّئا استَغفَرَ اللهَ مِنهُ وتابَ إلَيهِ.^۹

۰.از ما نيست كسى كه هر روز به حساب نفس خود رسيدگى نكند. اگر كار خوبى كرده باشد از خداوند فزون‌تر بخواهد و اگر كار بدى كرده باشد از خداوند آمرزش بخواهد و به درگاه او توبه كند.

۰.امام علی علیه السلام:
ـ في دعاءٍ عَلَّمَهُ لِكُميلٍ ـ: فَأسألُكَ بالقُدرَةِ التي قَدَّرتَها... أن تَهَبَ لي في هذهِ اللَّيلةِ و في هذِهِ الساعةِ كُلَّ جُرمٍ أجرَمتُهُ... و كُلَّ سَيِّئَةٍ أمَرتَ بإثباتِها الكِرامَ الكاتِبِينَ، الذين وَكَّلتَهُم بحِفظِ ما يكونُ مِنّي، و جَعَلتَهُم شُهُودا عَلَيَّ مَع جَوارِحِي، و كُنتَ أنتَ الرَّقيبَ عَلَيَّ مِن وَرائهِم، و الشاهِدَ لِما خَفِيَ عَنهُم.^۱۰

۰.ـ در دعايى كه به كميل تعليم داد ـ فرمود: به آن قدرتى كه مقدّر كرده‏ای... از تو مسئلت دارم كه هر جرمى را كه تا اين شب و اين لحظه مرتكب شده‌ام بر من ببخشايى... و نيز هر گناهى را كه به كرام الكاتبين (آن نويسندگان بزرگوار) فرموده‏ای آن را ثبت كنند و آنها را به حفظ اعمال من گماشته‏ای و همراه جوارح من، شاهد بر من قرارشان داده‏ای و در وراى همه آنها، تو خود نيز ناظر بر من و شاهد آنچه از نگاه آنها مخفى مانده، بوده‏ای.