ادب با خود

ادب با خود ، عبارت است از رعايت ارزش ها در گفتار و كردار ، به دليل حرمت خود . به سخن ديگر ، گاهى انسان به دليل شرم از ديگران و رعايت حرمت خدا و مردم ، ادب را مراعات مى كند ، و گاه به مقتضاى انسان بودن و رعايت حرمت ارزش هاى انسانى .

در سخنى منسوب به امام على عليه السلام اين نوع ادب ، نهايت ادبْ مدارى خوانده شده است :

غايَةُ الأَدَبِ أن يَستَحِىَ الإِنسانُ مِن نَفسِهِ .[۱]نهايت ادب ، آن است كه انسان از خويشتن حيا كند .

اين سخن آن امام بزرگ نيز اشاره به همين نوع ادبْ مدارى است :

لَو أنّا لا نَرجو جَنَّةً ، وَ لا نَخشى نارا وَ لا ثَوابا وَ لا عِقابا ، لَكانَ يَنبَغى لَنا أن نَطلُبَ مَكارِمَ الأَخلاقِ ، فَإِنَّها تَدُلُّ عَلى سُبُلِ النَّجاحِ .[۲]ما اگر به بهشتى هم اميد نداشته باشيم و از آتشى نترسيم و پاداش و كيفرى هم در ميان نباشد ، باز مى سزد كه براى كسب خصلت هاى والاى انسانى بكوشيم ؛ چرا كه اين خصلت ها راه هاى رستگارى را نشان مى دهند .