نقش آرزو در زندگى فردى و اجتماعى

آرزوى مال ، ريشه در سرشت انسان دارد . انسان ، ذاتا در جستجوى كمالِ مطلق است ودين هت ، آرزوهاى او حد و حصر ندارد .[۱]اين خصوصيت فطرى ، در حقيقت ، موتورِ زندگى و اصلى ترين عامل پيشرفت تمدّن بشر و تكامل جامعه انسانى است .

جهان ، با آرزو برپاست[۲]و انسان با آرزو زندگى مى كند . اگر آرزو از آدمى گرفته شود ، هيچ مادرى فرزند خود را شير نمى دهد،[۳]هيچ باغبانى نهال نمى نشانَد،[۴]هيچ پژوهشى انجام نمى شود ، هيچ كشف تازه اى در جهان علم ، رُخ نمى هد و سرانجام ، جامعه بشر ، هيچ حركتى به سوى تكامل نخواهد داشت .

از اين رو ، پيامبر خدا ، آرزو را رحمتى مى داند كه خداوند متعال به جامعه بشر ارزانى داشته است .[۵]

مسئله مهم در بهره گيرى انسان از اين موهبت الهى ، چگونگى تربيت آن است كه اگر اين خصوصيت فطرى درست تربيت شود ، انسان با دستيابى به آرزوهاى خود ، آرامش پيدا مى كند، تا آن جا كه به تدريج ، به تعبير قرآن ، صاحب «نفْس مطمئن» مى گردد ، و اگر درست تربيت نشود ، آرزومند ، سراب را آب مى پندارد و همه عمر ، در طلب سراب مى دود و در نهايت، مرگش فرا مى رسد و به چيزى كه مى خواهد، دست پيدا نمى كند و يا اگر به آنچه در خيال آرزو مى كرد، دست يافت ، مطلوب خود را در آن نمى بيند . از اين رو، هيچ گاه در زندگى، احساس راحتى و آرامش ندارد و به فرموده امام على عليه السلام :

مَن سَعى فى طَلَبِ السَّرابِ طالَ تَعَبُهُ و كَثُرَ عَطَشُهُ ، مَن أمَّلَ الرِّىَّ مِنَ السَّرابِ خابَ أمَلُهُ و ماتَ بِعَطَشِهِ.[۶]

هر كه در طلب سراب بكوشد، زحمت او به درازا مى كشد و تشنگى اش افزون مى شود . هر كه سيرابى از سراب را آرزو كند ، به آرزويش نمى رسد و از تشنگى مى ميرد .

به منظور تربيت آرزو ، ابتدا بايد ديد كه فطرت انسان در جستجوى چيست و آن گاه، آرزوهاى درست را از آرزوهاى نادرست جدا كرد . سپس با تمام توان براى رسيدن به آرزوهاى فطرى حقيقى و اجتناب از آرزوهاى كاذب كوشيد.