مطالعه کتاب خرید کتاب دانلود کتاب
عنوان کتاب : حکمت نامه پیامبر اعظم (ص)
پديدآورنده : محمد محمدی ری شهری
همكار علمی : جمعی از پژوهشگران
محل نشر : قم
ناشر : دارالحدیث
نوبت چاپ : سوم
تاریخ انتشار : 1393
تعداد جلد : 14
قطع : وزیری
زبان : عربی ـ فارسی
جستجو در Lib.ir

حکمت نامه پیامبر اعظم (ص)

این حکمت نامه، بیش از دوازده هزار رهنمون حکیمانه خاتم پیامبران را گزارش کرده است.

این حکمت نامه، بیش از دوازده هزار رهنمون حکیمانه خاتم پیامبران را در زمینه های معرفت شناسی، اعتقادی، اخلاقی، اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، بهداشتی، انسان شناسی، جهان شناسی و ... در ده بخش و ۴۹ باب و ۴۴۸ فصل گزارش می کند. حکمت نامه پیامبر اعظم(ص) برای تأمین نیاز پژوهشگران به فهم دقیق سخنان آن حضرت، بیش از دویست تحلیل، توضیح و جمع بندی ارائه کرده است. این حکمت نامه، افزون بر تبیین راهکارهای تکامل و کامیابی مادی و معنوی انسان، سند روشنی نیز بر نبوّت خاتم انبیا است.

بخش نخست این اثر به حکمت های عقلی و علمی اختصاص دارد که در دو باب ارائه شده است: عقل و جهل، علم و حکمت و معرفت.

در بخش دوم، حکمت های اعتقادی در هشت باب آمده است: ایمان،   ایمان به خدا، قضا و قدر، محبّت به خدا، نبّوت، قرآن و حدیث،    تبیین دین و شریعت و ویژگی های اسلام، و ایمان به معاد.

در بخش سوم به حکمت های اعتقادی، اجتماعی و سیاسی پرداخته و در دو باب گرد آمده است: امامت و رهبری، عوامل پیشرفت و انحطاط امت.

در بخش چهارم، حکمت های مربوط به جهان و انسان در دوازده باب آمده است: اصل خلقت، ملکوت آسمان ها و زمین، آفرینش فرشتگان،     آفرینش زمین، شناخت دنیا، اجل، شیطان، انسان، نقش آرزو در زندگی، عوامل و موانع برکت در زندگی، خیر و شر و مصائب، بلایا و شرور.

بخش پنجم به حکمت های تربیتی اختصاص دارد که در پنج باب گرد آمده است: تبلیغ، تربیت کودک، تربیت جوان، عوامل خودسازی و آفات خودسازی.

در بخش ششم، حکمت های عبادی در هشت باب ارائه شده است: عبادت خدا، نماز، دعا و ذکر، روزه، حج و عمره، امر به معروف و نهی از منکر، جهاد و با فضیلت ترین مکان ها برای عبادت.

بخش هفتم، حکمت های اخلاقی و اجتماعی را ضمن چهار باب، در خود جای داده است: مهم ترین عوامل شکل گیری جامعه مطلوب، موانع شکل گیری جامعه آرمانی، خانواده و حقوق.

بخش هشتم با عنوان اقتصاد، حکمت های نبوی درباره آموزه های مرتبط با معیشیت انسانی را در قالب پنج باب ارائه می کند: اهمیت توسعه اقتصادی، پایه های اصل توسعه اقتصادی، عوامل توسعه اقتصادی، موانع توسعه اقتصادی و مهم ترین آفات توسعه اقتصادی.

در بخش نهم با عنوان پزشکی و بهداشت، تعالیم بهداشتی و پزشکی پیامبر(ص) در سه باب گزارش می شود: رهنمودهایی درباره پزشکی و بهداشت، میوه درمانی و گیاه درمانی و غذادرمانی، و بیماری.

باب پایانی و دهم با عنوان حکمت های گوناگون، مشتمل بر حکمت هایی است که در عنوان بخش های پیشین نگنجیده است. این بخش در ۴۷ فصل ارائه شده است که با «آداب خوردن» آغاز می شود و با «مهاجرت» به پایان می رسد.

در خور ذکر است که در سال ۱۳۹۳ نمایه های کتاب به عنوان جلدهای ۱۵ و ۱۶ به چاپ رسید.

گزیده ها و ترجمه ها:

گزیده حکمت نامه پیامبر اعظم(ص)، محمّد محمّدی ری شهری، تلخیص: مرتضی خوش نصیب، قم: دار الحدیث، چاپ سوم، ۱۳۹۴ ش، وزیری، ۱۱۲۴ ص، عربی ـ فارسی؛

حکم النبی الأعظم (ص)، محمّد محمّدی ری شهری، قم: دار الحدیث، چاپ اوّل، ۱۳۸۷ه‍ . ش، وزیری، ۷ ج، عربی؛

منتخب حکم النبی الأعظم (ص)، محمّد محمّدی ری شهری، تلخیص: مرتضی خوش نصیب، قم: مشعر، چاپ اوّل، ۱۳۸۸ه‍ . ش، وزیری، ۶۰۴ ص، عربی؛

Mudrosti vjerovjesnika islama ، ترجمه منتخب حکم النبی الاعظم(ص)، محمّد محمّدی ری شهری، ترجمه: محمّد علی جاه هازیچ و صمد جلسکویچ، بوسنی هرزگوین: بنیاد ملاصدرا، چاپ اوّل، ۲۰۱۲ م / ۱۴۳۳ ق، وزیری، ۲ ج، بوسنیایی.

حکمت نامه پیامبر اعظم(ص)، به صورت نرم افزار نیز عرضه شده است.

پيش گفتار

حكمت نامه پيامبر اعظم صلى الله عليه و آله ، ثمره تلاشى نو در جهت توسعه فرهنگ قرآن و حديث و دومين[۱]اثرِ به انجام رسيده در اين پژوهشكده است كه به بركت سال پيامبر اعظم صلى الله عليه و آله[۲]و به منظور آشنايى هر چه بيشتر جهانيان و بويژه پژوهشگران با چهره ملكوتىِ خاتم پيامبران ، تقديم مى گردد .

اين حكمت نامه ، سخنان حكيمانه آن بزرگ ترين حكيم الهى را كه منابع معتبر اسلامى گزارش كرده اند ، در كنار آياتى كه خداوند متعال بر قلب مقدّسش فرود آورده ، با نظمى دل نشين و سهل الوصول ، در زمينه هاى : معرفت شناسى ، جهان شناسى ، انسان شناسى ، اعتقادات ، اجتماعيّات ، تربيت ، سياست ، اقتصاد و بهداشت ، ارائه مى كند .

اين حكمت نامه ، افزون بر تبيين راه هاى تكامل و كاميابى مادّى و معنوى انسان ، سند روشنى است بر نبوّت خاتم انبيا ؛ زيرا سخنانى در اين سطح و با اين عمق ، بدون ارتباط با مبدأ وحى ، از كسى كه حتى يك روز به مدرسه نرفته و يك ساعتْ استاد نديده ، عقلاً امكان پذير نيست .

به سخن ديگر ، هر انسان آگاه و منصفى اين حكمت نامه را بخواند و بداند كه گوينده آن ، اُمّى و درس نخوانده است ، ترديدى در ارتباط او با مبدأ وحى نخواهد كرد و به تعبير دقيق قرآن كريم :

«وَ يَرَى الَّذِينَ أُوتُواْ الْعِلْمَ الَّذِى أُنزِلَ إِلَيْكَ مِن رَّبِّكَ هُوَ الْحَقَّ وَ يَهْدِى إِلَى صِرَ طِ الْعَزِيزِ الْحَمِيدِ .[۳]و كسانى كه از دانشْ بهره يافته اند ، مى دانند آنچه از جانب پروردگارت به سوى تو نازل شده ، حق است و به راه آن عزيزِ ستوده [صفات] ، راهبرى مى كند»  .

گفتنى است كه آيه  «وَ مَا يَنطِقُ عَنِ الْهَوَى * إِنْ هُوَ إِلَا وَحْىٌ يُوحَى»[۴]به همه رهنمودهاى پيامبر صلى الله عليه و آله اعتبارِ وحيانى مى بخشد ، و بدين سان ، همه حكمت هاى نبوى ، مشمول عبارت  «ما أُنزِلَ إِلَيْكَ»  در آيه قبل مى شوند كه آشنايى اهل علم و آگاهى با آنها ، ايمان به صحت آنها و صداقت پيامبر خدا را به همراه دارد .

نكاتى درباره اين كتاب

۱ . متن اين حكمت نامه ، برگرفته از ميزان الحكمة و ساير دانش نامه هايى است كه تاكنون توسّط پژوهشكده علوم و معارف حديث ، تأليف و ترجمه شده اند .[۵]از اين رو ، در ميان موضوعات مطرح در اين كتاب ، آن دسته از عناوين كه كار تحقيق آنها در اين پژوهشكده به پايان رسيده است ، از ديگر عناوين ـ كه تنها از ميزان الحكمة اخذ گرديده اند ـ ، كامل ترند .

۲ . با عنايت به نكته ياد شده ، ترجمه حكمت نامه پيامبر اعظم صلى الله عليه و آله نيز برگرفته از كتاب هاى مورد اشاره است . بنا بر اين ، همه محقّقان و مترجمان اين كتاب ها ، در تأليف ، تحقيق و ترجمه اثر حاضر نيز سهيم اند .

۳ . به اعتقاد ما ، احاديث روايت شده از اهل بيت پيامبر خدا نيز احاديث پيامبر صلى الله عليه و آله اند ، چنان كه از امام صادق عليه السلام نقل شده است كه فرمود :

حَديثى حَديثُ أبى ، وحَديثُ أبى حَديثُ جَدّى ، وحَديثُ جَدّى حَديثُ الحُسَينِ ، وحَديثُ الحُسَينِ حَديثُ الحَسَنِ ، وحَديثُ الحَسَنِ حَديثُ أميرِالمُؤمِنين عليهم السلام ، وحَديثُ أميرِ المُؤمِنينَ حَديثُ رَسولِ اللّهِ صلى الله عليه و آله ، وَحَديثُ رَسولِ اللّهِ قَولُ اللّهِ عز و جل .[۶]حديث من ، حديث پدرم و حديث پدرم ، حديث جدّم و حديث جدّم ، حديث حسين و حديث حسين ، حديث حسن و حديث حسن ، حديث امير مؤمنان و حديث امير مؤمنان ، حديث پيامبر خدا و حديث پيامبر خدا ، حديث خداوند عز و جلاست .

ليكن در اين مجموعه ، تنها احاديثى ذكر مى شوند كه در منابع حديثى ، مستند به شخص پيامبر صلى الله عليه و آله باشند ، تا كتاب ، براى همه مذاهب اسلامى ، بيشتر قابل بهره بردارى باشد .

۴ . حكمت نامه پيامبر اعظم صلى الله عليه و آله ، در بسيارى موارد ، براى آشنايى پژوهشگران با فهم دقيق سخنان آن بزرگوار (و به اصطلاح : «فقه الحديث») ، توضيح ، تحليل و جمع بندى هايى ارائه مى نمايد[۷]كه اميدواريم سودمند افتد .

۵ . يكى از آداب مهمّ نقل حديث، چگونگى نسبت دادن آن به پيامبر صلى الله عليه و آله و اهل بيت عليهم السلام است . كلينى رحمه الله از امام على عليه السلام روايت كرده است كه :

إذا حَدَّثتُم بِحَديثٍ فَأسنِدوهُ إلَى الَّذى حَدَّثَكُم ؛ فَإِن كانَ حَقّا فَلَكُم و إِن كانَ كَذِبا فَعَلَيهِ .[۸]هنگامى كه حديثى را نقل مى كنيد ، آن را به كسى كه آن را روايت نموده ، نسبت دهيد ، كه اگر درست باشد ، به سود شماست و اگر دروغ باشد ، به زيان راوى است .

بنا بر اين ، براى رعايت احتياط ، توصيه اكيد داريم كه كسانى كه مى خواهند از اين كتاب يا ساير كتب روايى ، حديثى نقل كنند ، آن را مستقيما به پيامبر صلى الله عليه و آله و اهل بيت عليهم السلام نسبت ندهند ؛ بلكه حديث را از طريق منبعى كه آن را روايت كرده است ، به آنان منسوب نمايند . براى نمونه ، نگويند : «پيامبر صلى الله عليه و آله چنين فرمود» يا : «امام عليه السلام چنين فرمود» ؛ بلكه بگويند : «فلان كتاب، از پيامبر صلى الله عليه و آله چنين روايت كرده است» و يا بگويند : «از پيامبر صلى الله عليه و آله چنين روايت شده است» .

سپاس و قدردانى

اكنون كه اين كتاب به پايان رسيده است ، حقيقتا خامه و بيان خود را بسى ناتوان تر از آن مى بينم كه سپاس خداوند را به جاى آورم ؛ سپاس به خاطر آن كه در سالى كه نام «پيامبر اعظم صلى الله عليه و آله » زينت بخش آن است ، در مدّتى كوتاه ، توفيق تدوين حكمت نامه پيامبر اعظم صلى الله عليه و آله را عنايت فرمود ، به گونه اى كه در شب بيست و سوم ماه مبارك رمضان ۱۴۲۷ (۲۴ مهرماه ۱۳۸۵) متن اوليه آن تنظيم گرديد و شب بيست و سوم ماه مبارك رمضان ۱۴۲۸ (۱۲ مهرماه ۱۳۸۶) ملاحظه نهايى آن پايان يافت :[۹]فكيف لى بتحصيل الشكر و شكرى إيّاك يفتقر إلى شكر ، فكلّما قلتُ : «لك الحمد» ، وَجَبَ لذلك أن أقول : «لك الحمد» .

از همه فضلاى عزيزى كه در اين خدمت به آستان پيامبر خدا صلى الله عليه و آله سهيم بوده اند ، صميمانه سپاس گزارم ، بويژه از فاضل گرامى جناب آقاى مجتبى فرجى كه زحمت جابه جايى و تنظيم مصادر روايات اين اثر را متحمّل شدند ، و نيز فاضل ارجمند جناب آقاى مرتضى خوش نصيب كه نقد آن را بر عهده گرفتند . همچنين از دوست عزيز و گران قدرم فاضل فرهيخته حجّة الاسلام و المسلمين دكتر محمّدعلى مهدوى راد كه با قلم زيباى خود ، درآمد اين حكمت نامه را آراستند ، قدردانى و تشكّر مى كنم و براى همه عزيزان ، از خداوند متعال ، پاداشى درخور فضل حضرتش مسئلت مى نمايم .

إلهى! فكما غذّيتنا بلطفك و ربّيتنا بصنعك فتمّم لنا سوابغ النّعم ، يا ذا الجود و الكرم!

محمّدى رى شهرى

۱۲ / ۷ / ۱۳۸۶

شب بيست و سوم رمضان ۱۴۲۸


[۱]نخستين اثر ، پيامبر اعظم صلى الله عليه و آله از نگاه قرآن و اهل بيت عليهم السلام بود كه در نيمه اوّل سال ۱۳۸۵ منتشر شد .

[۲]گفتنى است كه در سال ۱۳۸۵ هجرى شمسى بر پايه تقويم هجرى قمرى ، دوبار سالگرد وفات پيامبر خدا تكرار شده و به همين مناسبت ، رهبر فرزانه انقلاب اسلامى ، اين سال را «سال پيامبر اعظم صلى الله عليه و آله » ناميده است .

[۳]سبأ : آيه ۶ .

[۴]نجم : آيه ۳ ـ ۴ .

[۵]مانند : دانش نامه ميزان الحكمة ، دانش نامه عقايد اسلامى ، دانش نامه احاديث پزشكى ، اهل بيت در قرآن ف و حديث ، دنيا و آخرت از نگاه قرآن و حديث ، حج و عمره در قرآن و حديث ، خير و بركت در قرآن و حديث ، توسعه اقتصادى بر پايه قرآن و حديث ، گفتگوى تمدّن ها در قرآن و حديث ، پيامبر اعظم از نگاه قرآن و اهل بيت ، ماه خدا در قرآن و حديث .

[۶]الكافى : ج ۱ ص ۵۳ ح ۱۴ ، روضة الواعظين : ص ۲۳۳ .

[۷]تعداد اين توضيح ها و تحليل ها ، بيش از دويست عنوان در حجمى بيش از نهصد صفحه است .

[۸]. الكافى : ج ۱ ص ۵۲ ح ۷ .

[۹]ر . ك : ج ۱۱ ص ۲۸۹ (شب بيست وسوم) ، ۳۰۹ (علم آموزى و عبادت) و ۳۱۱ (بهترين اعمال در شب قدر) .