همتايان بصيرت ، در مفهوم

در قرآن و روايات اسلامى ، واژه هايى وجود دارند كه مى توان گفت كه معادل واژه بصيرت اند و يا بسيار نزديك به آن اند ، مانند :

الف ـ يقظه

يكى از واژه هاى معادل بصيرت ، «يقظه» است . در اين باره ، از امام على عليه السلام نقل شده :

اليَقَظَةُ استِبصارٌ .[۱]يقظه (بيدارى) ، بصيرت يافتن است .

و در روايتى ديگر از ايشان ، در معرّفى اهل بصيرت ، آمده است :

فَاستَصبَحوا بِنورِ يَقَظَةٍ فِى الأَبصارِ وَ الأَسماعِ وَ الأَفئِدَةِ .[۲]

پس بدين سبب ، چشم ها و گوش ها و دل هايشان ، از نور بيدارى روشن گرديد .

ب ـ نور

همتاى ديگر بصيرت ، نور است :

«يَاأَيُّهَا الَّذِينَ ءَامَنُواْ اتَّقُواْ اللَّهَ وَ ءَامِنُواْ بِرَسُولِهِ يُؤْتِكُمْ كِفْلَيْنِ مِن رَّحْمَتِهِ وَ يَجْعَل لَّكُمْ نُورًا تَمْشُونَ بِهِ .[۳]

اى كسانى كه ايمان آورده ايد، از خدا پروا داريد و به پيامبر او بگرويد تا از رحمت خويش ، شما را دو بهره عطا كند و براى شما نورى قرار دهد كه به [ بركت ]آن ، راه سپريد»  .

ج ـ فرقان

يكى ديگر از واژه هاى بسيار نزديك به مفهوم بصيرت ، واژه «فرقان» است :

«يَاأَيُّهَا الَّذِينَ ءَامَنُواْ إِن تَتَّقُواْ اللَّهَ يَجْعَل لَّكُمْ فُرْقَانًا .[۴]

اى كسانى كه ايمان آورده ايد ! اگر از خدا پروا كنيد ، براى شما فرقانى (نيروى جدا كننده حق از باطل) قرار مى دهد»  .

همچنين در بسيارى از روايات ، واژه هاى ديگرى همچون : عقل ،[۵]معرفت ، علم و حكمت[۶]نيز در معناى بصيرت به كار رفته اند .