دوازده خليفه نامشخّص تا قيامت
پرسش :
آیا ممکن نیست مراد پیامبر(ص) از اینکه جانشنیان خود را دوازده تن معرفی کرده، دوازده خليفه نامشخّص تا قيامت باشد؟
پاسخ :
ابن جوزى مى گويد :
منظور ، وجود دوازده خليفه در دوره اسلامى تا روز قيامت است كه آنان ، بر اساس حق رفتار مى كنند ، هر چند دوران خلافتشان پشت سر هم نباشد .[۱]
ابن كثير نيز در تفسير خود از اين نظريه دفاع مى كند .[۲]
اشكال هاى اين نظريه، عبارت اند از:
۱ . غير شفّاف كردن سخن پيامبر(ص) ، ممكن است برخى از اشكالات وارد بر نظريات پيشين را حل كند ؛ ولى نتيجه اى روشن و مشخّص براى ما نخواهد داشت . نتيجه اين نظريه آن است كه پيامبر(ص) جمله اى مبهم و معمّاگونه فرموده است كه هيچ نقشى در معرفت و عمل جامعه اسلامى نخواهد داشت !
۲ . سخن پيامبر(ص) براى پى ريزى مسيرى هموار براى رسيدن به هدفى بزرگ است ، يعنى تبعيت مردم از اين رهبران كه موجب راهيابى و هدايت آنان خواهد گشت ، در صورتى كه با فرض نامشخّص بودن آن دوازده نفر ، اين هدف هرگز محقّق نخواهد شد و حتّى موجب سر در گمى آنان در شناخت مقتدا و سوء استفاده دنياطلبان از آن خواهد شد .
[۱]الرجال لابن الغضائري ، ص ۵۲ ، الرقم ۹ ، وفيه : الحسن بن أسد .
[۲]فتح البارى : ج ۱۳ ص ۲۱۳ ، مسائل الخلافية ، على آل محسن : ص ۸ .
بخش پاسخ گویی پایگاه حدیث نت