استخاره با تسبيح و عدد، منسوب به امام زمان(ع)

اين استخاره كه در آن از تسبيح و عدد استفاده مى شود و دعايى نيز دارد، مربوط به دوره غيبت كبراست و علّامه حلّى آن را در كتاب منهاج الصلاح - كه تلخيص وى از مصباح المتهجّد شيخ طوسى است - ، نقل كرده و طريق خود را به آن، اين گونه نقل كرده است :

نَوعٌ آخَرُ مِنَ الاِستِخارَةِ ، رَوَيتُهُ عَن والِدِى الفَقيهِ سَديدِ الدّينِ يوسُفَ بنِ عَلِىِّ بنِ المُطَهَّرِ - رَحِمَهُ اللَّهُ تعالى - ، عَنِ السَّيِّدِ رَضِىِّ الدّينِ مُحَمَّدٍ الآوِيِّ ، عَن صاحِبِ االزمان(ع) .

گونه ديگر استخاره را از پدر فقيهم، سديد الدين يوسف بن على بن مطهّر - كه خدا رحمتش كند - از سيّد رضى الدين محمّد آوه اى حسينى از صاحب الأمر(ع) نقل مى كنم.[۱]

او سپس متن حديث را مى آورد كه در كتاب آمده است.

شهيد اوّل نيز اين استخاره را به نقل از علّامه حلى و با همان طريق آورده؛ امّا تصريح كرده است كه اين شيوه استخاره از زمان سيّد رضى الدين آوه اى مرسوم شده و پيشينه اى ندارد.[۲]گفتنى است شهيد اوّل نقل ابن طاووس را كه در پى مى آيد نيز گزارش كرده است.

سيّد ابن طاووس نيز كه با اين سيّد آوه اى هم عصر است و او را برادر خود خوانده، همين استخاره را از او نقل كرده؛ امّا آن را به صادق(ع) نسبت داده كه به احتمال فراوان، امام جعفر صادق(ع) است، اگرچه به احتمالى بعيد، عنوانى كلّى براى امام زمان(ع) باشد. متن گزارش، مشابه متن منقول علّامه و آغاز آن چنين است :

فَوَجَدتُ بِخَطِّ أَخِىَ الصَّالِحِ الرَّضِىِّ القَاضِى الآوِىِّ مُحَمَّدِ بنِ مُحَمَّدِ بنِ مُحَمَّدٍ الْحُسَيْنِىِ ضَاعَفَ اللَّهُ سَعَادَتَهُ وَ شَرَّفَ خَاتِمَتَهُ مَا هَذَا لَفْظُهُ عَنِ الصَّادِقِ(ع) ... .

به خطّ برادر شايسته ام، قاضى محمّد بن محمّد حسينى آوى - خداوند سعادتش را دوچندان كند و پايان كارش را شرافت بخشد - مطلبى را از امام صادق(ع) يافتم كه چنين بود : ... .

و آن گاه متن مشابه را با تفاوت هايى در بخش انتهايى آورده است.[۳]

يادآور مى شويم، رابط سيد ابن طاووس در انتساب برخى ادعيه به امام زمان(ع) ، همين سيّد آوه اى است. بنا بر اين، اگر سيّد آوه اى، اين استخاره را به امام زمان(ع) نسبت مى داد، قاعدتاً ابن طاووس نيز همان گونه نقل مى كرد، در حالى كه ابن طاووس در كتاب ديگرش الأمان، اين استخاره و دعاى مربوط به آن را بدون ذكر سند نقل كرده؛ امّا باز آن را به امام صادق(ع) نسبت داده است.[۴]

مى توان گفت: اصل اين استخاره و دعاى مربوط بدان، از متون منسوب به امام صادق(ع) بوده است كه در دسترس سيّد آوه اى بوده؛ ولى چون او، شخصى مقدّس و مورد احترام معاصرانش بوده و ملاقات هايى با امام زمان(ع) داشته و برخى دعاها را نيز از ايشان نقل كرده است، چنين گمان رفته كه اين استخاره را نيز از امام زمان(ع) نقل كرده است. با اين حال، به دليل وجود اين دو نقل، «استخاره با تسبيح» به امام صادق(ع) و امام زمان(ع) نسبت داده شده است چنان كه صاحب جواهر در بيان انواع استخاره ها مى نويسد:

و تارة بالسبحة كما روى عن الصادق وصاحب الزمان وعليهما العمل فى زماننا هذا من العلماء وغيرهم.[۵]

و گاه با تسبيح است ، چنانچه از امام صادق(ع) و امام زمان(ع) نقل شده و در اين زمان ، برخى از علما و ديگران ، به آن عمل مى كنند .احتمال ديگر آن كه اين استخاره از امام صادق(ع) صادر شده، ولى در دسترس عموم شيعيان نبوده و امام زمان(ع) آن را براى سيّد آوه اى نقل كرده است.

در هر صورت، اين حديث مشكل محتوايى ندارد؛ ولى سندش، مرسل و ضعيف است.