رجعت و فرصت دادن به کافران
پرسش :
بازگشت كافران به دنيا پس از ديدن عذاب هاى برزخ و ديدن آنچه پس از مرگ رخ مى دهد، موجب مى شود كه آنان فرصتى ديگر براى عمل پيدا كنند و با يقينى كه پيدا كرده اند، به عمل بپردازند. در اين صورت، ديگر جايى براى مجازات آنها باقى نمى ماند و تفاوتى با مؤمنان نخواهند داشت. آیا اين، بى عدالتى نیست؟
پاسخ :
خداوند متعال، چنين فرصتى را براى كافران و مجرمان فراهم نمى سازد. آنان خواهان بازگشت به دنيا براى عمل نيك هستند؛ امّا اين خواسته اجابت نمى شود. خواسته آنان، از هنگام ديدن نشانه هاى مرگ آغاز مى گردد[۱]و در صحراى محشر، تكرار مى شود و مى گويند: خدايا! اينك چشمان ما گشوده شد و زين پس، گوش به فرمان تو خواهيم بود. ما را باز گردان تا كار نيك كنيم. ديگر يقين آورديم.[۲]در اين جا پاسخى به آنان داده نمى شود، تا اين كه آنان را به نزديكى دوزخ مى برند و آتش را از نزديك مشاهده مى كنند. در اين حال به التماس مى افتند و آرزو مى كنند كه كاش از جمله مؤمنان بودند و نشانه هاى پروردگار را انكار نمى كردند. در اين جا خداوند متعال بر اين موضوع تأكيد مى كند كه باز نمى گردند؛ امّا اگر هم باز گردند، به همان كارهايى باز خواهند گشت كه از آنها نهى شده اند و آنان دروغ مى گويند.[۳]آنان پس از اين كه وارد آتش شدند و گرما و غل و زنجير داغ و آب هاى جوشان را چشيدند، فريادشان بلند مى شود كه: پروردگارا! ما را از اين جا خارج ساز. قول مى دهيم كه كارهاى نيك كنيم و گذشته را جبران نماييم. به آنان با زبانى خرد كننده خطاب مى رسد كه: ساكت شويد و سخن نگوييد. مگر به قدر كفايت به شما عمر نداديم تا پند گيريد؟! مگر براى شما به قدر كافى انذار دهندگان نيامدند؟! حال بچشيد كه امروز ياورى براى ستمكاران وجود ندارد.[۴]
بنا بر اين، بازگشتى براى كافران وجود ندارد و اگر هم باز گردند، اعمال نيك نخواهند كرد و عدالت بر هم نمى خورد. افزون بر اين، رجعت اصطلاحى اصلاً ربطى به اين تقاضاى بازگشت كافران ندارد. رجعت، براى مجازات است و آن هم مخصوص عدّه اى اندك از رئوس گم راهى و كفر است.
[۱]چنان كه در اشكال اوّل گذشت.
[۲]«وَ لَوْ تَرَى إِذِ الْمُجْرِمُونَ نَاكِسُواْ رُءُوسِهِمْ عِندَ رَبِّهِمْ رَبَّنَآ أَبْصَرْنَا وَ سَمِعْنَا فَارْجِعْنَا نَعْمَلْ صَلِحًا إِنَّا مُوقِنُونَ ؛ و كاش هنگامى را كه مجرمان، سرهاشان را پيش پروردگارشان به زير افكنده اند، مى ديدى [ كه مى گويند: ] پروردگارا! ديديم و شنيديم. ما را باز گردان تا كار شايسته كنيم. ما يقين داريم» (سجده: آيه ۱۲).
[۳]«وَلَوْ تَرَى إِذْ وُقِفُواْ عَلَى النَّارِ فَقَالُواْ يَلَيْتَنَا نُرَدُّ وَلَا نُكَذِّبَ بَِايَتِ رَبِّنَا وَنَكُونَ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ * بَلْ بَدَا لَهُم مَّا كَانُواْ يُخْفُونَ مِن قَبْلُ وَلَوْ رُدُّواْ لَعَادُواْ لِمَا نُهُواْ عَنْهُ وَإِنَّهُمْ لَكَذِبُونَ ؛ و اى كاش [ منكران را ] هنگامى كه بر آتش عرضه مى شوند، مى ديدى كه مى گويند: «كاش باز گردانده مى شديم و [ ديگر ] آيات پروردگارمان را تكذيب نمى كرديم و از مؤمنان مى گشتيم» [ ولى چنين نيست؛ ] بلكه آنچه را پيش از اين نهان مى داشتند، براى آنان آشكار شده است. و اگر هم باز گردانده شوند، قطعاً به آنچه از آن منع شده بودند، بر مى گردند و آنان دروغگويند» (انعام: آيه ۲۷ - ۲۸).
[۴]«وَ هُمْ يَصْطَرِخُونَ فِيهَا رَبَّنَآ أَخْرِجْنَا نَعْمَلْ صَلِحًا غَيْرَ الَّذِى كُنَّا نَعْمَلُ أَوَ لَمْ نُعَمِّرْكُم مَّا يَتَذَكَّرُ فِيهِ مَن تَذَكَّرَ وَ جَآءَكُمُ النَّذِيرُ فَذُوقُواْ فَمَا لِلظَّلِمِينَ مِن نَّصِيرٍ؛ و آنان در آن جا فرياد بر مى آورند: «پروردگارا! ما را بيرون بياور، تا غير از آنچه مى كرديم، كار شايسته كنيم». مگر شما را [ آن قدر ] عمر دراز نداديم كه هر كه بايد عبرت بگيرد، در آن عبرت مى گرفت؟ و [ آيا ] براى شما هشدار دهنده نيامد؟ پس بچشيد، كه ستمگران ياورى ندارند» (فاطر: آيه ۳۷).
«رَبَّنَآ أَخْرِجْنَا مِنْهَا فَإِنْ عُدْنَا فَإِنَّا ظَلِمُونَ قَالَ اخْسَُواْ فِيهَا وَ لَا تُكَلِّمُونِ؛ پروردگارا! ما را از اين جا بيرون ببر. پس اگر باز هم [ به بدى ] برگشتيم، در آن صورت، ستمگر خواهيم بود. مى فرمايد: [ برويد ] در آن گم شويد و با من سخن مگوييد!» (مؤمنون: آيه ۱۰۷ - ۱۰۸).
بخش پاسخ گویی پایگاه حدیث نت
