جلوه هایی از ایجاز حذف در خطبه های نهج البلاغه

نشریه : پژوهشنامه نهج البلاغه

نویسنده : پديدآورنده : غلامعباس رضایی هفتادری
پديدآورنده : حسین الیاسی

چکیده :

نهج البلاغه طراز فصاحت و پیرایه ی بلاغت، آبشخور آشنایی زدایی های ادبی و سرچشمه معانی والای انسانی است.امیرالمومنین به منظور رعایت بلاغت در سخن خویش، از شگردهای مختلف بلاغی ازجمله ایجاز حذف خواه در حرف وخواه در کلمه و جمله، بهره برده است. ایجازحذف که ابن جنی آن را شجاعت عرب نامیده، در کلام امام (ع) بسبب تفخیم وتهویل مقام ،افاده شمول معنایی، دفع توهم خلاف مقصود از مخاطب، ایجاد یک نوع طنین خاص در کلام،تشویق و تنبه واغراض دیگر صورت می پذیرد. حذف هایی که در نهج البلاغه رخ داده نه تنها کوچکترین خللی در بیان مفهوم و معنا ایجاد نمی کند، بلکه با ایجاد قالبی مناسب، معنا را به بهترین شکل و با ظرافتی خاص به مخاطب می رساند، به گونه ای که اگر محذوف ذکر می شد، زیبایی معنای مورد نظر از میان می رفت. این جستار به روش توصیفی تحلیلی نگاشته شده است و نگارندگان در صددند تا بابررسی برخی مواضع حذف در کلام امام علی(ع) و ذکراغراض بلاغی آن،هنر امام علی(ع) را در بکار گیری این صنعت به عنوان گوشه ای از شاخصار تنومند صنعت های هنری بکارگرفته شده در کتاب ارزشمند نهج البلاغه، روشن سازند.