ره نمودهاى ارائه شده براى ديدار امام مهدى(ع)

برخى احاديث ، دعاها و اعمالى را براى تشرّف به خدمت امام مهدى(ع) و ديدار ايشان در خواب يا بيدارى توصيه كرده اند ؛ امّا هيچ يك داراى سند قوى ، مطمئن و معتبرى نيستند و منابع آنها نيز از زمره كتاب هاى اصلى شيعه به شمار نمى روند.[۱]بر اين پايه، توصيه هاى گزارش شده در اين احاديث ، اعتبار چندانى ندارند؛ اما برخى تجربه هاى موفّق در به كارگيرى آنها ، زمينه به آزمون درآوردن و حتّى باور آنها را فراهم ساخته است ؛ تجربياتى كه در طول تاريخ ، گاه از برخى گرفتاران و يا بندگان مخلص خداى سبحان نقل شده است . افرادى كه درماندگى و اضطرار، چنان آنان را متوجّه خدا و حجّت بر حقّش نموده كه زمينه فريادرسىِ دلسوزانه و حكيمانه امام عصر را فراهم آورده و يا به دليل خدمات و درخواست هميشگى و مكرّر و نيز صلاحديد امام(ع)، از تشرّفى كوتاه يا بلند ، بهره مند گشته اند. پاكى و راستگويى برخى از اين ناقلان و نه همه آنان، مقبول معاصران و بلكه همگان بوده و به شخص و شخصيت ، شناخته شده اند.

وجه مشترك بسيارى از اين تشرّف ها ـ كه در كتاب هاى متعددى آمده ـ ،[۲]گرفتارى سخت و اضطرارهاى فردى و اجتماعى و يا مداومت بر خير و نيكوكارى و دعا و مناجات و درخواست هاى مكرّر بوده كه با صلاحديد خداوند ، همراه گشته است.[۳]در حقيقت، اين نياز و نيكى درونى و نيكوكارى بيرونى است كه لياقت ديدار را پديد مى آورد، تا آن جا كه حتّى زمينه آمدن امام زمان(ع) و دستگيرى ايشان را از دوستدارانش فراهم مى آورد. به سخن ديگر، مى توان اهتمام خود را پيش تر و بيشتر از آنچه بر اعمال و اذكارى منصوص يا غير منصوص مى نهيم تا به توفيق تشرّف نايل شويم ، به تقويت ايمان و افزايش معرفت و نيكى و عمل صالح بپردازيم تا وجود ذى قيمتش، خريدار ما گردد و به دستگيرى و هدايت ما بيايد؛ همان نكته اى كه در سخن برخى رهپويان اين راه ، مورد تأكيد قرار گرفته[۴]و مى تواند تمام توصيه هاى اخلاقى و دعا و ذكرهاى مناسب براى اين مقصود را جهت ببخشد.

بر اين اساس، شيوه هاى توصيه شده را از يك سو مى توان زمينه ساز ارتقاى شخصيت درخواست كننده ديدار دانست و از سوى ديگر ، جلب عنايت حكيمانه امام مهدى(ع) . با اين نگرش مى توان چنين گفت كه : چون وقوع و تحقّق ديدار، سرانجام، به اراده و مصلحت سنجى امام(ع) است و به ندرت روى مى دهد، از ناحيه ما غير قابل پيش بينى مى شود و از نگاه ما رويدادى اتّفاقى به شمار مى آيد و با آنچه پيش تر در بيان امكان رؤيت گفته شد، تنافى ندارد. اينك برخى از توصيه ها را گزارش مى كنيم:

۱ . علّامه مجلسى به نقل از كتاب اختيار ابن باقى ، دعايى را از امام صادق(ع)نقل كرده است كه هر كس آن را پس از هر نماز واجب بخواند، امام مهدى(ع)را در خواب يا بيدارى خواهد ديد. متن دعا در همين دانش نامه آمده است.[۵]

۲ . مرحوم طبرسى در كتاب مكارم الأخلاق، دعايى را براى تعقيب نماز فريضه ذكر كرده كه مداومت بر آن، موجب طول عمر مى شود.[۶]در نسخه چاپ شده كتاب، تشرّف به ديدار امام عصر(ع) نيز به عنوان اثر ديگر اين دعا، افزوده شده است؛ امّا در هيچ يك از كتاب هاى ديگرى كه اين دعا را گزارش كرده اند، نيامده است و از اين رو، قابل اعتماد نيست.[۷]

۳ . برخى نيز افزون بر دعاهاى مرتبط با امام زمان(ع) مانند دعاى ندبه و افتتاح، به دعاهايى ويژه براى ديدار امام اشاره كرده اند ، مانند دعايى كه حرز امام زين العابدين(ع) ناميده شده و متن و ترجمه آن در همين مجموعه آمده است.[۸]

گفتنى است كه اين حرز را مى توان، دعا براى ظهور امام مهدى(ع) و ديدار ايشان در روزگار حكومت جهانى و عدالت گسترش، دانست .

در كنار اين توصيه ها ، دو شيوه ديگر نيز در دست است كه راه كارهايى عمومى براى ديدار هر يك از معصومان عليهم السلام در خواب يا بيدارى است كه براى ديدار امام زمان(ع) نيز به كار مى آيد :

يك . در كتاب اختصاص ـ كه به شيخ مفيد منسوب شده ـ ، چنين آمده است :

عَنْ أَبِى الْمَغْرَاءِ عَنْ مُوسَى بْنِ جَعْفَرٍ عليهما السلام قَالَ سَمِعْتُهُ يَقُولُ مَنْ كَانَتْ لَهُ إِلَى اللَّه حَاجَةٌ وَ أَرَادَ أَنْ يَرَانَا وَ أَنْ يَعْرِفَ مَوْضِعَهُ مِنَ اللَّهِ فَلْيَغْتَسِلْ ثَلَاثَ لَيَالٍ يُنَاجِى بِنَا فَإِنَّهُ يَرَانَا وَ يُغْفَرُ لَهُ بِنَا وَ لَا يَخْفَى عَلَيْهِ مَوْضِعُهُ .[۹]

هر كس حاجتى از خدا دارد و مى خواهد ما را ببيند و جايگاه خود را نزد خدا بداند، سه شب غسل كند و با ما مناجات كند، كه ما را خواهد ديد و به خاطر ما آمرزيده خواهد شد و جايگاهش بر او پوشيده نمى ماند.

دو . شيخ ابراهيم كفعمى نيز شيوه اى را در كتاب المصباح براى رؤيت معصومان عليهم السلام در عالم رؤيا آورده و گفته است :

در يكى از كتاب هاى عالمان شيعه ديدم كه هر كس در پى ديدار يكى از پيامبران ، امامان عليهم السلام مردم و يا پدر و مادرش در عالم رؤياست ، سوره هاى : شمس ، ليل ، قدر ، كافرون، اخلاص (توحيد) ، فلق و ناس را بخواند و سپس صد بار اخلاص را بخواند و صد صلوات بفرستد و با طهارت بر سمت راستش بخوابد كه إن شاء اللَّه آنچه را مى خواهد ، مى بيند و هر سخن و پرسش و پاسخى بخواهد ، با آنها در ميان مى گذارد.[۱۰]

كفعمى افزوده است:

در نسخه ديگرى همين را ديدم ؛ امّا با اين تفاوت كه آن را هفت شب و پس از دعايى انجام دهد كه اوّلش اين است: «اللّهمّ أنت الحىّ الذي لا يوصف».[۱۱]

شايان ذكر است كه راه كارهايى نيز براى ديدار پيامبر اكرم صلى اللّه عليه و آله و يا امير مؤمنان(ع)در عالم رؤيا توصيه شده كه ممكن است برخى از آنها قابل تعميم به امام زمان(ع) باشد.[۱۲]

همچنين عالمان بزرگى مانند آية اللَّه بهجت و برخى سالكان كوى دوست همچون شيخ رجبعلى خيّاط ، توصيه هايى براى تشرّف به حضور ولى عصر(ع)داشته اند كه مستند آنها براى همگان روشن نيست ، هر چند برخى گزارش ها نشان از كاميابى افرادى خاص در عمل به آنها دارد.[۱۳]اين كاميابى، در كنار شخصيت علمى يا معنوى توصيه كنندگان آن، مايه تفاوت آنها با دستور العمل هاى ساختگىِ شيّادان دنياپرست و گم راه كنندگان مريدباز است كه در پى جلب جاهلان ، از تصرّف و بدعت در دين نيز ابايى ندارند .